محمد رحمانی نژاد اصیل - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مهندسی راه و ترابری، دانشکده فنی، دانشگاه گیلان
ایرج برگ گل - استادیار گروه مهندسی عمران (راه و ترابری)، دانشکده فنی، دانشگاه گیلان
یاسر پور واحدی روشنده - کارشناس ارشد رشته مهندسی راه و ترابری

تقاطع های چراغ دار به عنوان نقاط گلوگاهی نقش پر رنگی در کارایی سیستم حمل و نقل شهری ایفا می کنند، یکی از روش های کنترل عبور و مرور در تقاطع ها نصب چراغ راهنمایی می باشد، مهندسین ترافیک هموراه در تلاش هستند تا با روش های فنی و ریاضی بتوانند زمان بندی چراغ ها را بهینه کنند، در سال های اخیر استفاده از الگوریتم های فرا ابتکاری مورد توجه قرار گرفته زیرا می توان به وسیله آن میزان تاخیر در تقاطع های چراغ دار را کاهش داد، تا سبب افزایش کارایی و بهینه سازی تقاطع ها شود. الگوریتم کلونی مورچه ها یک نمونه از الگوریتم های بهینه سازی است که به دلیل توانایی در حل مسائل ترکیبی در حداقل تکرار و صرف حداقل زمان در حل مسائل پیچیده، کاربرد دارد. در این پژوهش سعی شده است با استفاده از الگوریتم کلونی مورچه ها، مدلی برای بهینه سازی زمان بندی چراغ های راهنمایی ارائه شود. الگوریتم مذکور برای بهینه سازی زمان بندی چراغ های راهنمایی در شهر رشت با استفاده از داده های حاصل از برداشت میدانی در زمان های اوج صبح، ظهر و عصر استفاده شده است. با مقایسه نتایج حاصل از بهینه سازی زمان بندی چراغ با الگوریتم کلونی مورچه ها و نتایج حاصل از نرم افزار synchro می توان گفت که با وجود اینکه افزایش طول سیکل در تقاطع تا حدودی موجب کاهش تاخیر و توقف می گردد ولی عدم تخصیص زمان های سبز مناسب به رویکردهای مختلف در تقاطع موجب افزایش تاخیر و توقف می شود. بنابراین می توان نتیجه گرفت که یکی از دلایل کارایی نامناسب تقاطع ها، زمان بندی نامناسب چراغ های راهنمایی است.

تقاطع منفرد، بهینه سازی زمان بندی چراغ های راهنمایی، الگوریتم کلونی مورچه ها، جریان زیراشباع