هاجر امینی - دپارتمان زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
محمدرضا نقوی - دپارتمان زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
مهرداد ایرانشاهی - مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران، صندوق پستی ۱۳۶۵- ۹۱۷۷۵
نجمه یزدانفر - پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی جهاد دانشگاهی، تهران، ایران (ACECR)

گیاه آنغوزه با نام علمی Ferula assa-foetida، گیاه دارویی از خانواده چتریان (Apiaceae) و بومی ایران است که به­طور سنتی به­خاطر ارزش درمانی آن مورد استفاده قرار گرفته است. ترکیبات ترپنوئیدی و سسکوئی­ترپنی به­عنوان اجزای اصلی صمغ­الئورزینی حاصل از ریشه، خاصیت ضد التهاب و سیتوتوکسیتی را نشان می­دهند.در این تحقیق اسانس­گیری توسط روش تطقیر با آب به­وسیله دستگاه کلونجر صورت پذیرفت و ترکیبات شیمیاییاز جمله پلی­سولفید و سسکوئی­ترپن موجود در اسانس­های حاصل از اندام­های مختلف ریشه، ساقه، گل و برگ این گیاه توسط کروماتوگرافی گازی و طیف­سنجی جرمی (GC-MS) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج به­دست آمده نشان داد که اندام­های گل و برگ گیاه آنغوزه به­ترتیب بیشترین و کمترین مقدار اسانس (7/0 و 1/0درصد v/w) را دارا بوده­اند. ترکیباتی همانند بتا-پینن، آلفا-پینن، پروپیل n-بوتیل­دی­سولفید و 1،2-دی­تیولان ترکیبات اصلی اسانس هر چهار اندام گیاهی مربوطه را تشکیل دادند. سایر ترکیبات مهم ریشه، ساقه و گل شامل زی-1-پروپنیل سک-بوتیل دی­سولفید و بتا-یودسمول بوده در­حالی­که 2-ایزوپروپیل-5-متیل-9 متیلن و بتا-مالین ترکیبات اصلی موجود در برگ بوده­اند. ترکیبات گوگرددار فرار به­همراه ترکیبات سسکوئی­ترپن­ها ترکیبات غالب اسانس این چهار اندام بودند. این نتایجنشان داد که F. assa-foetidaمی­تواند منبعی برای تولید صمغ­الئورزینی باشد در نتیجه می­توانددر صنایع غذایی و داروسازی مورد استفاده قرار گیرد.

اسانس, صمغ الئورزینی, آنغوزه, GC-MS