رسول اسدی - مدرس گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران
فرزاد حسن پور - دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشگاه زابل
میترا مهربانی - استاد، گروه فارماکوگنوزی، مرکز تحقیقات داروهای گیاهان دارویی و سنتی، دانشگاه علوم پزشکی کرمان، کرمان
امین باقی زاده - دانشیارگروه بیوتکنولوژی، پژوهشگاه علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان

مدیریت صحیح آب در مزرعه، باعث استفاده بهینه از منابع آب، خاک، کود و تولید محصولاتی با کمیت و کیفیت بالا را امکان پذیر می سازد. در این راستا به منظور ارزیابی دو سیستم آبیاری قطره ای سطحی و زیرسطحی در شرایط اعمال سطوح مختلف مکش رطوبتی بر گیاه رزماری، آزمایشی در قالب طرح کرت های نواری یک بار خردشده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی، با سه تکرار در ایستگاه تولید نهال شهرداری کرمان در سال زراعی 1394اجرا شد. در این آزمایش سه آستانه پتانسیل (40، 60 و 80 سانتی­ بار جهت شروع آبیاری) به عنوان عامل اصلی ودو سیستم آبیاری قطره ای (سطحی و زیرسطحی) به عنوان عامل فرعی، مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که صرفه جویی 44.6 میلی متری آب (21.7 درصد) بین نقاط پتانسیلی 60 و 40 سانتی بار، در شرایطی باعث کاهش 12.5 درصدی وزن خشک اندام هوایی، 12.8 درصدی تعداد شاخه زایا و 11 درصدی ارتفاع بوته شد که افزایش 10.5 درصدی بهره وری آب را در پی داشت. این در حالی بود که اعمال سطح پتانسیلی 80 سانتی بار در مقایسه با سطح پتانسیلی 60 سانتی بار باعث کاهش 33.4 درصدی وزن خشک اندام هوایی، 22.9 درصدی تعداد شاخه زایا و 22.5 درصدی ارتفاع بوته شد و تنها افزایش 4.5 درصدی بهره وری آب را در پی داشت. از طرف دیگر وزن خشک اندام هوایی در آبیاری زیرسطحی به مقدار 48 گرم در هر مترمربع بیشتر از آبیاری سطحی بود. این در حالی بود که به رغم صرفه جویی 10 درصدی مصرف آب در آبیاری زیرسطحی نسبت به آبیاری سطحی، بهره وری آب در این سیستم 21.4 درصد بیشتر بود. صفات ارتفاع بوته و تعداد شاخه زایا در آبیاری قطره ای زیرسطحی به ترتیب 8.2 و 8.7 درصد نسبت به آبیاری سطحی بیشتر بود. بنابراین استفاده از آبیاری قطره­ای زیرسطحی در سطح پتانسیلی 60 سانتی بار در کشت گیاه رزماری در شهر کرمان می­تواند راهکاری مناسب برای صرفه جویی در مصرف آب و افزایش بهره وری آب در دوره ­های خشک سالی باشد.

آبیاری قطره ای سطحی و زیرسطحی, تنش خشکی, شاخص سطح برگ, کرمان, مکش رطوبتی