محمد رضا مقصودی - دانشجوی دکتری گروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز، آذربایجان شرقی، ایران
نصرت اله نجفی - دانشیار گروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز، آذربایجان شرقی، ایران

افزایش روزافزاون جمعیت انسانی و نیاز به غذای بیش‌تر از یک سو و کاهش وسعت خاک­های قابل‌کشت و حاصلخیزی آنها از سوی دیگر بشر را به کاربرد کودهای شیمیایی بیش‌تر سوق داده است. فراهمی عناصر غذایی کم‌­مصرف در برخی خاک­های آهکی دنیا با pH قلیایی، مقدار ماده آلی کم (شرایط بیش‌تر خاک­های ایران) و یا درشت بافت، کم است. محققان تلاش می­کنند تا با استفاده از فناوری­های نوین موجب افزایش کارایی مصرف عناصر غذایی کم‌مصرف و کاهش مقدار مصرف کودهای آنها برای کاهش هزینه­ها و کاهش آلودگی محیط زیست شوند. در این راستا نانوفناوری توانسته با تغییر ویژگی­های کودها، محققان را برای رسیدن به کودهایی با کارایی مصرف بیش‌تر و در نتیجه کاهش مقدار مصرف آنها و کاهش خطرات زیست­محیطی، امیدوار کند. نانومواد شامل موادی است که حداقل در یک بعد اندازه­ای کوچک­تر 100 نانومتر داشته باشند. نانومواد مختلفی به‌عنوان کود برای گیاهان مورد استفاده قرار گرفته­اند که بیش‌تر آنها در گلخانه و در بسترهای کشت مصنوعی بوده است. اثرات مثبت نانوکودهای آهن، روی، منگنز، مس و مولیبدن بر شاخص­های رشد گیاهان گندم، کلزا، سورگوم، انواع لوبیا، خیار، گوجه­فرنگی، بادام زمینی، برخی گیاهان دارویی و غیره گزارش شده است. با این حال، عدم تأثیر و یا اثرات منفی نانوکودها نیز در گزارش‌ها کم نبوده و نباید نادیده گرفته شود. همچنین عواقب ورود حجم عظیمی از این مواد به محیط­زیست از طریق کوددهی مبهم بوده و نتیجه ورود آنها به زنجیره غذایی مورد بحث است. بنابراین، به‌نظر می­رسد دستیابی به یک کود مطلوب نیازمند انجام تحقیقات بیش‌تری می‌باشد.

تغذیه گیاهان, عناصر غذایی کم‌مصرف, نانوکودها