عباس خاشعی سیوکی - روه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران،
محمدحسن سیاری - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات و علوم خاک دانشگاه بیرجند
علی شهیدی - دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه بیرجند
سمانه اطمینان - گروه فیزیک و حفاظت خاک، دانشگاه شهید باهنر کرمان

علاوه بر خشکسالی ، عدم اعمال روش‌های صحیح مدیریتی سبب کمبود آب در بحث مدیریت مزارع و باغات شده است. از راهکارهای ارائه‌شده در این راستا، کاربرد فاضلاب شهری می‌باشد.   این پژوهش با هدف بررسی اثر مدیریت فاضلاب شهری و روش کم‌آبیاری بر عملکرد و ویژگی‌های فیزیولوژیکی گیاه علوفه‌ای ارزن دم‌روباهی انجام شد. از این‌رو، طرح پلات خرد شده با سه منبع آبیاری (فاضلاب I1، آب چاه I2 و تناوب I3) به عنوان تیمار اصلی و سه روش کم آبیاری (100C1، 50 C2  و 30 C3  درصد) به عنوان تیمار فرعی با 3 تکرار با کشت گیاه ارزن دم‌روباهی در مزرعه شرکت آب و فاضلاب شهرستان بیرجند در تابستان 1397 اجرا شد. نتایج این تحقیق نشان داد که کاربرد فاضلاب شهری به عنوان یک منبع آبیاری تاثیر معنی‌داری بر ویژگی‌های فیزیولوژیکی گیاه ارزن ازجمله عملکرد بوته، وزن هزار دانه و میزان کارایی آب مصرفی دارد. میزان ارتفاع بوته در تیمار تناوب با بهترین عملکرد نسبت به شاهد 20 درصد روند افزایشی نشان داد در حالی که در تیمار تنش آبی در سطح نیاز آبی 30 درصد نسبت به شاهد 5 درصد روند کاهش مشاهده شد. روند تغییرات وزن خوشه برحسب گرم در تیمار فاضلاب نسبت به شاهد 18 درصد دارای روند افزایشی بود.  همچنین با اعمال تنش آبی نیز مشاهده شد که در سطح نیاز آبی 50 و 30 درصد در تیمارهای با منبع آبیاری تناوب نسبت به شاهد میزان کارایی آب مصرفی 5 درصد روند افزایشی دارد. نتایج حاصل بیانگر نقش اثر گذار فاضلاب شهری توام با آب چاه در روند رشد گیاه علوفه‌ای ارزن است که سبب بهبود ویژگی‌های فیزیولوژیکی و همچنین منجر به افزایش عملکرد گیاه ارزن دم‌روباهی  می‌گردد. نتایج کلی نشان داد که استفاه از فاضلاب شهری در جهت مدیریت منابع آب در کشاورزی حائز اهمیت است

ارزن دم‌روباهی, فاضلاب شهری, مدیریت کم‌آبیاری, عناصر غذایی گیاه