سیدمهدی زیارت نیا - استادیار گروه زیست فناوری مواد غذایی، موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی، مشهد، ایران
عبداله ملافیلابی - استادیار گروه زیست فناوری مواد غذایی، موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی، مشهد، ایران
سمیه صنوبری - کارشناس ارشد اصلاح نباتات زراعی

زعفران (Crocus sativus L.) گیاهی علفی و چندساله بدون ساقه از خانواده Iridaceae است. این گیاه تریپلوئید و عقیم با پیاز تکثیر می شود. سطوح هورمون ها و تنظیم کننده های رشد گیاهی تاثیر بسزایی در کنترل دوره خواب، جوانه زنی و سبز شدن ایفا می نماید. این مطالعه با هدف بررسی اثر انواع و غلظت های مختلف ترکیبات شیمیایی بر دوره خواب و عملکرد گل و کلاله زعفران در شرایط هیدروپونیک به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی کشاورزی فدک در سال ۱۳۹۳ اجرا شد. سه ترکیب و چهار غلظت شامل جیبرلیک اسید (GA۳) (۰، ۵، ۲۰ و ۴۰ mg.l-۱)، کلروکلین کلراید (CCC) (۰، ۱۰۰، ۲۰۰ و ۳۰۰ mg.l-۱) و نفتالین استیک اسید (NAA) (۰، ۱۰۰، ۲۰۰ و ۳۰۰ mg.l-۱) به عنوان عوامل آزمایشی مدنظر قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه شامل وزن تر گل، طول کلاله، وزن تر کلاله، وزن خشک کلاله و تعداد گل در دو زمان مهر و آذر ماه بودند. نتایج نشان داد که اثر غلظت بر شاخص های عملکرد گل زعفران در برداشت اول معنی دار (۰۱/۰≥p) بود. همچنین اثر نوع ماده و غلظت نیز شاخص های عملکرد گل در برداشت دوم را به طور معنی داری (۰۵/۰≥p) تحت تاثیر قرار داد. افزایش غلظت ترکیبات تنظیم کننده رشد کاهش وزن تر گل، تعداد گل، طول کلاله، وزن تر کلاله و وزن خشک کلاله را موجب شد. بیشترین طول کلاله و تعداد گل برای CCC به ترتیب با ۳۴/۰ سانتی متر و ۴۱/۳ گل مشاهده شد. بنابراین، مشخص است که هورمون ها و تنظیم کننده های رشد نقش مهمی در دوره خواب پیاز و شاخص های عملکرد پیاز ایفا می نمایند.

کلروکلین کلراید, تنظیم کننده رشد, پیاز زعفران, طولانی شدن خواب