سعید صفری - دانشجو دکتری فیزیک و حفاظت خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
علی رضا واعظی - استاد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

فرسایش آبی یکی از مهمترین انواع فرسایش خاک به شمار می رود که باعث تخریب گسترده خاک و تولید حجم زیادی رسوب میگردد. از بین فرسایش های آبی فرسایش آب کندی از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که باعث هدر رفت خاک، تلفات آب و همچنین از بین رفتن زمین می گردد. هدف این پژوهش بررسی اثر مشخصات دامنه بر سطح مقطع عرضی آب کندها واقع در اراضی غرب استان اردبیل به مساحت ۲۵۰ کیلومترمربع است. ابتدا ۲۷ دامنه که دارای فرسایش آبکندی بودند، شناسایی و تعداد ۲۷۸ آبکند در این دامنه ها مشخص و سپس سطح مقطع عرضی آنها تعیین شد. از ویژگیهای آب کندها عرض، عمق و از ویژگیهای دامنه ها شیب، ضریب شکل و ضریب گراولیوس با استفاده از گوگل ارث، تعیین و محاسبه شدند. بر اساس نتایج کمترین و بیشترین شیب دامنه در منطقه به ترتیب ۵/۴۸ و ۲۲/۱۱ درصد و سطح مقطع عرضی آبکندها از ۱۰۷/۷۰ تا ۹۸۵۰۰ مترمربع تغییر میکند. همبستگی معنیداری بین سطح مقطع عرضی آبکند و شیب دامنه وجود دارد p<۰/۰۱) و .(r =۰/۵۷ نتایج این پژوهش با افزایش شیب دامنه، سطح مقطع عرضی آب کندها افزایش پیدا میکند. در چنین دامنه هایی مدیریت مناسب و بکارگیری روشهای حفاظت خاک برای جلوگیری از تشکیل و گسترش آب کندها ضروری است.

شیب دامنه، ضریب شکل، ضریب گراولیوس، فرسایش آبی، هدررفت خاک.