محمدعلی رحیمی - استادیار گروه معماری، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.
وحید پران - دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.

در نگارگری ایرانی طبیعت و نقوش گیاهی و نوع نگاه به آنها درچارچوب زیبا شناختی خاص هنر ایرانی، همواره جزء لاینفک بوده است و بهترین تمثال ازلیت و معنویت را در نقاشی ایرانی بازمی نماید. نمود عینی و زیبایی شناختی طبیعت در نگارگری و به ویژه تک نگاره های مکتب شیراز، جلوه ای متفاوت با سنت نگارگری پیش از آن دارد. حتی درنگاره هایی که مستقیما به تصویرگری طبیعت نپرداخته اند، صورت انتزاعی طبیعت در قالب نقوش اسلیمی و ختایی وجود دارد. خانه دخانچی، یکی از خانه های زیبا و متعلق به دوره قاجاریه در شهر شیراز می باشد. در این عمارت مجموعه ای از نقاشی های دیواری وجود دارد که به صورت کاشی کاری و گچ بری تزیین شده است. نقاشی ها دارای مضامین متنوعی هستند که متناسب با موضوع های هر یک به شیوه های متداول و گاه متاثر از نقاشی غربی کار شده اند. برخی نیز که الهام گرفته از فرهنگ بومی و سنتی می باشد از دقت و ظرافت بیشتری در اجرا برخوردار است. در این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته، هدف شناخت هر چه بهتر نقش طبیعت در نقاشی دیواری خانه دخانچی شیراز و توصیف و طبقه بندی این آثار است. برای این منظور پس از آشنایی با معنا و مفهوم طبیعت و نگارگری، به بررسی مکتب شیراز در دوره های مختلف و دوره قاجار پرداخته شده و سپس به معرفی بنا و هم چنین به نقش طبیعت در نقاشی دیواری خانه دخانچی خواهیم پرداخت.

طبیعت، نقاشی دیواری، نگارگری، مکتب شیراز، خانه دخانچی