شهلا نوبخت - دانشجوی کارشناسی ارشد بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
محمد رضا ساریخانی - دانشیار بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
نصرت اله نجفی - استاد شیمی و حاصلخیزی خاک-تغذیه گیاه، گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

حامل های جامد موادی هستند که می توانند جمعیت باکتری را برای مدت طولانی حفظ کنند و اثر سمی بر باکتری نداشته باشند. بر همین اساس این آزمایش برای بررسی اثر چند ترکیب زادمایه جامد از باکتریEnterobacter cloacae S۱۶-۳ بر گیاه کلزا (Brassica napus L.) رقم هایولا ۳۰۸ انجام گرفت. زادمایه جامد این باکتری در حضور حامل های مختلف شامل باگاس، پیت، هیدروچار، بایوچار، خاک اره و پرلیت به صورت منفرد و مخلوط آنها (به جز پیت) با پرلیت با نسبت وزنی (۱:۱) تهیه شد و جمعیت این باکتری بعد از گذشت شش ماه شمارش شد، سپس اثر بخشی زادمایه کودهای زیستی از طریق مایه زنی بر گیاه کلزا بررسی شد. آزمایش به صورت طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه ای با در نظر گرفتن ۱۰ تیمار مربوط به حامل جامد، یک تیمار شاهد (بدون کود و بدون باکتری)، تیمارهای کود شیمیایی ۱۰۰ درصد و ۷۰ درصد NPK انجام شد. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد تیمار کودی ۱۰۰ % و ۷۰ % سبب افزایش مقدار عنصر نیتروژن، پتاسیم، فسفر، آهن، روی و کلسیم شد. تیمارهای کودی ۱۰۰% و ۷۰% در مورد عنصر منگنز افزایش چشمگیری را نشان ندادند. نتایج مربوط به درصد روغن و اسید چرب نشان داد که به جز دو تیمار پیت و بایوچار که نسبت به شاهد کاهش درصد روغن داشتند، بقیه تیمارها افزایش درصد روغن را نشان دادند و در ارتباط با اسید چرب، تیمار باگاس-پرلیت سبب افزایش درصد اسید اولئیک و افزایش کیفیت روغن گردید. بر اساس یافته های این آزمایش حامل های هیدروچار، بایوچار-پرلیت و باگاس-پرلیت توصیه می شود.

انتروباکتر کلوآسه, زادمایه جامد, کلزا, عناصر غذایی, روغن