خسرو عزیزی - گروه زراعت - دانشکده کشاورزی -دانشگاه لرستان خرمآباد -ایران
محمدرضا اصغری پور - گروه آموزشی زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
زهرا امیری - فارغ التحصیل دکتری تخصصی اگرواکولوژی دانشگاه زابل
دنیل کمپل - دانشگاه رودزآیلند
ابراهیم کاکلوند - دانشجوی دکتری تخصصی زراعت دانشگاه لرستان

اهداف: افزایش درک وضعیت پایداری بوم نظام های تولید در تصمیم گیری صحیح و مدیریت آنها از اهمیت خاصی برخوردار است. در راستای جلوگیری از انقراض گیاه موسیر و از سوی دیگر ضرورت تامین نیاز بازار به این محصول دارویی-صنعتی، پارادایم ضرورت تولید این گیاه در نظام های زراعی ایجاد شده است. این مطالعه با هدف تبیین وضعیت پایداری بوم نظام رویشگاه طبیعی گیاه موسیر و نظام زراعی به شیوه کشاورزی حفاظتی اجرا شد.مواد و روش ها: این مطالعه در سال ۱۳۹۹-۱۳۹۸ در یک نظام حفاظتی تولید موسیر و یک رویشگاه طبیعی گیاهان موسیر وحشی در شهرستان الشتر، استان لرستان، بر اساس تحلیل ساختار و بررسی نه شاخص امرژی انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد علیرغم بالا بودن شاخص های ارزش واحد امرژی (UEV ) ، امرژی ویژه (SE) و نسبت امرژی به پول (EMR) در نظام زراعی نسبت به رویشگاه طبیعی، مقدار شاخص نسبت بار محیط زیستی (ELR) حاکی از پایداری بیشتر نظام زراعی مورد مطالعه در مقایسه با رویشگاه طبیعی بود. از دیگر نتایج به دست آمده، برابری کیفیت موسیر تولیدی در نظام زراعی مورد مطالعه با کیفیت محصول رویشگاه طبیعی بر مبنای شاخص شاخص امرژی سلامت تولید (EIPS) بود. نتیجه گیری: با توجه به اهمیت حفاظت خاک در پایداری نظام های زراعی و نتایج مثبت ارزیابی ساختار ورودی های امرژی نظام زراعی حفاظتی، مبنی بر پایداری خاک در این نظام، شیوه نظام زراعی حفاظتی در تولید گیاه موسیر و ضرورت اعمال سیاست های کارآمد در کنترل و مدیریت صحیح بهره برداری از رویشگاه طبیعی جهت جلوگیری از انقراض گیاه موسیر توصیه می گردد.

بار زیست محیطی, بوم نظام زراعی, تحلیل ترمودینامیکی, تئوری سیستم های انرژی, خدمات زیست محیطی