سیف اله فلاح - اگرواکولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
عالیه صالحی - اکولوژی گیاهان زراعی ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
نرگس قاسمی سیانی - اکولوژی گیاهان زراعی ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد

در کشاورزی پایدار استفاده کارآمد از باقیمانده کودها در تولید کود سبز اهمیت ویژه­ای دارد. بنابراین، به منظور بکارگیری باقیمانده کودهای گاوی و شیمیایی کشت سیاهدانه در تولید کود سبز نخودفرنگی، آزمایشی در دانشگاه شهرکرد طی سال زراعی ۹۲-۱۳۹۱ اجرا شد. تیمارهای کودی در کشت سیاهدانه (سال زراعی ۹۱-۱۳۹۰ ) شامل کود گاوی، کود شیمیایی اوره، سه نسبت کود گاوی: اوره تقسیطی (۲:۱؛ ۱:۱؛ ۱:۲) و سه نسبت کود گاوی: اوره غیر تقسیطی (۲:۱؛ ۱:۱؛ ۱:۲) و همچنین عدم مصرف کود (شاهد) بودند. کشت نخود فرنگی بدون اضافه کردن کود (دامی یا شیمیایی) در سال زراعی ۹۲-۱۳۹۱ انجام شد. نتایج نشان داد که باقیمانده تیمارهای کود گاوی و کود  گاوی :کود اوره (۲:۱) تلفیقی تقسیطی بیشترین مقدار وزن خشک نخودفرنگی، به ترتیب معادل ۳۷۳۴ و ۳۵۲۶ کیلوگرم در هکتار در مرحله گلدهی را تولید نمود. بیشترین غلظت نیتروژن (۱/۵۱ و ۳/۵۰ گرم بر کیلوگرم  در مرحله قبل از گلدهی و گلدهی)، جذب نیتروژن (۲/۱۷۶ کیلوگرم بر هکتار در مرحله گلدهی) و نسبت نیتروژن به فسفر (۳/۱۳ در مرحله گلدهی) در باقیمانده تیمار کود گاوی: کود اوره (۲:۱) تقسیطی به‎دست آمد، ولی بیشترین جذب فسفر (۱/۱۶ کیلوگرم بر هکتار در مرحله گلدهی) در باقیمانده تیمار کود گاوی مشاهده شد. کمترین نسبت کربن به نیتروژن (۱۴/۱۳ در مرحله قبل از گلدهی) به باقیمانده تیمار گاوی: اوره (۲:۱) تقسیطی اختصاص داشت. به طور کلی می­توان نتیجه­گیری کرد که استفاده از باقیمانده کودهای مصرفی در کشت قبلی علاوه بر جلوگیری از هدر رفتن عناصر غذایی تکنیک موثری در بهبود تولید و کیفیت کود سبز می­باشد.

اثر باقیمانده کود, بازیافت عناصر, کشاورزی پایدار, کود سبز نخودفرنگی, نیتروژن