محدثه سادات امیری - دانشجوی دکتری تخصصی، گروه معماری، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد ،ایران
زهرا فنایی - استادیار، گروه هنر، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد ،ایران
جمال خداکرمی - دانشیار، گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
محمد مسعود - استاد، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

پس از شکست­های ایران در جنگ­ با روسیه تزاری، حاکمان قاجار نیاز به ایجاد ارتباطات گسترده با کشورهای غربی را به منظور هماهنگی با پیشرفت­های آن­ها در دستور کار قرار دادند. در این میان، گسترش روابط اقتصادی، بی­عدالتی در توزیع ثروت و فقدان چهارچوب­مداری بر افزایش سطح درآمد طبقه خواص و تشدید اختلاف طبقاتی تاثیر گذاشت. معماری قاجار و تزئینات آن نیز تحت تاثیر وضعیت اقتصادی این دوره تحت تاثیر معماری غرب قرار می­گیرد و اشکال، نمادها و فنون تزئینی غربی مستقیما وارد معماری ایران می­شود. تاکنون علل تاثیرپذیری تزئینات معماری ایران از غرب در دوره قاجار در بستر وضعیت اقتصادی مورد بررسی قرار نگرفته است. هدف از این پژوهش تعیین وضعیت شاخص­های اقتصادی دوره قاجار است تا ریشه تحولات در تزئینات معماری ایران را بر اساس آن مورد سنجش قرار دهد. پژوهش حاضر با رویکردی تحلیلی-تاریخی و از طریق روش نظریه زمینه­ای منطبق با نظریه مسئله محور کوربین سعی در استخراج کدهای باز، کدهای محوری و نهایتا انتخابی(شاخص­ها) دارد تا از طریق آن رابطه تاثیرپذیری تزئینات معماری ایران از غرب را در زمینه تحولات اقتصادی بیان نماید. نتایج این پژوهش نشان دادند وضعیت نامطلوب شاخص­های چهارگانه روابط بازرگانی، میانه­روی و اعتدال، مصرف کالا و خدمات و دانش بررسی و کسب درآمد منجر به توانمندسازی طبقه خواص در مقابل ضعف بیشتر طبقه عوام شده است. این وضعیت از یک سو موجب انتقال مستقیم تزئینات غربی توسط خواص به بناهای اشراف شده است و از سوی دیگر به دلیل ضعف اقتصادی طبقه عوام، بسترهای مردم­نهاد جذب و هماهنگی با پیشرفت­های غربی فراهم نشده است.اهداف پژوهش:تعیین وضعیت شاخص­های اقتصادی دوره قاجار.تبیین اثر اوضاع اقتصادی قاجار بر تاثیرپذیری تزئینات نما از غرب.سوالات پژوهش:وضعیت شاخص­های اقتصادی دوره قاجار چگونه است؟تزئینات معماری در دوره قاجار چه تاثیراتی از غرب پذیرفت؟

دوره قاجار, معماری, تزئینات, شاخص های اقتصادی