آتنا بستاقی - دانشجوی کارشناسی ارشد ژنتیک و به نژادی گیاهی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.
جعفر احمدی - استاد گروه ژنتیک و به نژادی گیاهی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.
رضا ضرغامی - استادیار پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.
مهدی زهراوی - استادیار موسسه تحقیقات نهال و بذر کرج، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. تهران، ایران.

نخل خرما (Phoenix dactylifera L.) گیاهی تک ­لپه، دیپلوئید و چندساله با عمر طولانی است که از اهمیت اقتصادی بالایی در ایران برخوردار است. جنین زایی غیرجنسی یکی از روش های موفق برای تکثیر انبوه در ارقام تجاری نخل خرما و ابزاری امیدوارکننده جهت تکثیر توده­ای رقم­ های برتر در سطح وسیع محسوب می­شود. روش کشت بافت در خرما، از جمله جنین­ زایی غیرجنسی می ­تواند منجر به تغییرات سوماکلونال که ناشی از تنوع ژنتیکی و اپی­ ژنتیکی است، شود. عدم ثبات ژنتیکی در گیاهان مشتق شده از کشت بافت منجر به عدم تمایل باغبان­ های خرما به استفاده از این نوع گیاهان کشت بافتی می­شود. در این تحقیق، پایداری ژنتیکی ۱۸۰ گیاه کشت بافتی حاصل از جنین ­زایی غیرجنسی در رقم خرما Medjool به همراه گیاه مادری Medjool با استفاده از ۲۴ جفت آغازگر SSR بررسی شد. از شش رقم خرمای شاهد کبکاب، پیارم، استعمران، دیری، زاهدی و برحی جهت غربال آغازگرهای SSR چندشکل استفاده گردید. در بررسی نتایج هیچ یک از آغازگرها نتوانستند تفاوتی بین نهال ­های حاصل از کشت بافت و گیاه مادری نشان دهند. نتایج این مطالعه نشان داد که گیاهان خرما تکثیر شده با روش کشت بافت از نظر ژنتیکی مشابه گیاه مادری مجول بودند. بنابراین، جنین­زائی غیرجنسی به عنوان روش سریع و ارزان برای تکثیر نخل خرما رقم Medjool برای تولید نهال توصیه می­شود.

تنوع ژنتیکی, پایداری, خرما, نشانگر, تنوع سوماکلونال