امیر شمشکی - دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران
غلامحسین کرمی - دانشکده علوم زمین، دانشگاه شاهرود، شاهرود، ایران

در چند سال گذشته، کیفیت بخش چشمگیری از آب های زیرزمینی مجاور ساحل جنوب شرقی دریاچه ارومیه، با افت زیادی همراه بوده است. همزمانی نسبی این پدیده با روند خشک شدن این دریاچه در سال های اخیر، گستردگی سازندهای زمین شناسی انحلال پذیر در منطقه، افزایش چشمگیر دما و در نتیجه افزایش مقدار تبخیر، نفوذ آب شور از سمت ساحل خشک شده دریاچه و عواملی دیگر از جمله عوامل انسانی مانند تولید آلودگی های صنعتی و آلودگی های کشاورزی تشخیص نوع و میزان عوامل موثر بر کیفیت منابع آب زیرزمینی منطقه را با دشواری همراه کرده است. در این پژوهش با استفاده از ایزوتوپ-های پایدار دوتریوم و اکسیژن-۱۸ به همراه برخی از عوامل کیفی و کمی آب زیرزمینی مانند تغییرات جهت و جریان آب زیرزمینی در سال های گذشته، ضمن شناسایی عوامل موثر بر افت کیفی و شورشدگی آب های زیرزمینی پهنه مطالعاتی، تا حد امکان عوامل موثر بر روند خشک شدن دریاچه ارومیه را نیز مورد ارزیابی قرار گرفت. این بررسی نشان می دهد که آبخوان های منطقه به طور عمده از جریان های سیلابی بویژه ذوب برف تغذیه می شوند. بنابراین، کاهش میزان جریان های سطحی، اثر چشمگیری بر کاهش کمیت و کیفیت آب های زیرزمینی منطقه می گذارد. از سوی دیگر، به دلیل وابستگی شدید سفره-های آب زیرزمینی منطقه به تغذیه توسط آبراهه ها، موجب می گردد که بخش عمده ای از آورد جریان های سطحی به این محدوده صرف تغذیه آبخوان ها شود. بنابراین، برداشت زیاد از منابع آب زیرزمینی منطقه می تواند نقش چشمگیری در کاهش جریان های سطحی ورودی به دریاچه داشته باشد.

آبخوان ساحلی, دریاچه ارومیه, شورشدگی, ایزوتوپ های پایدار, جریان آب زیرزمینی