الهام دهقان - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه بیوتکنولوژی دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی کرمان
امین باقی زاده - عضو هیات علمی گروه بیوتکنولوژی مرکز بین المللی علوم وتکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی
حسین دشتی - عضو هیات علمی گروه زراعت دانشگاه ولی عصر(عج)

ختمی دارویی (Althaea officinalis) یکی از مهمترین گیاهان دارویی لعابدار با ارزش اقتصادی و صادراتی بالااست که تا کنون گزارشی مبنی بر استفاده از نشانگرهای مولکولی جهت اطلاع از تنوع ژنتیکی و روابط خویشاوندی بین آنها روی این گیاه ، منتشر نشده است.به منظور مطالعه تنوع ژنتیکی ژرم پلاسم، تعداد 15 توده بومی متعلق به نواحی مختلف ایران با اقلیمهای متفاوت طور تصادفی جمع آوری و با استفاده از 35 آغازگر 10 نوکلئوتیدی مورد تجزیه RAPD قرار گرفتند. تمامی آغازگرها توانستند مناطقی از ژنوم ارقام ختمی را تکثیر نمایند، که از میان این ها، 16 آغازگر 137 باند چند شکل را تکثیر کردند . در مجموع در این مطالعه 145 مکان ژنی تکثیر و 1427 باند تولید گردید و 94/4 در مکان ها چند شکل بودند. آغازگر 398 ، بیشترین مکان و بیشترین تعداد باند چند شکل را تولید نمود. آغازگر D و آغازگر UBC19 هرکدام یک باند اختصاصی به ترتیب در ژنوم های ختمی اصفهان و رفسنجان تولید کردند. آغازگر- 400 دارای بیشترین شاخص تنوع ژنتیکی (0/47) بود. تجزیه کلاستر بر اساس ضریب تشابه جاکارد با استفاده از روش UPGMA ، نشان داد که میزان تشابه بین 0/631 برای نزدیک ترین افراد و 0/362 برای دورترین افراد تغییر می کند ، که در تشابه 0/5 همه گروه ها در 8 گروه قرار گرفتند. کمترین فاصله ژنتیکی بین ارقام ختمی بافت و نگار و ختمی ساری بیشترین فاصله ژنتیکی را با آنها داشت. نتایج این پژوهش وجود تنوع ژنتیکی در حد مطلوبی را در بین نمونه های ختمی دارویی نشان داد و بر این اساس نشانگرهای RAPD می توانند در شناسایی نواحی چند شکلی و تخمین فاصله ژنتیکی ژنوتیپهای ختمی دارویی مفید باشد.

تنوع ژنتیکی ، ژرم پلاسم ، مارکرهای UPGMA ، RAPD