علی ایمانی - دانشیار بخش تحقیقات باغبانی، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج
مهدی فلاح - دانشجوی سابق کارشناشی ارشد علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد تهران
حسن حیدری - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد مکانیک ماشینهای کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران

گردوغبار یا ریزگرد توده ای از ذرات جامد ریز خاک یا کاه است که در هوا پخش شده و دید افقی را محدود می کند. آلودگی هوا به دلیل حضور ریزگردها باعث به خطر افتادن سلامت جامعه و آثار منفی زیست محیطی خواهد شد. از بین رفتن پوششهای گیاهی مهمترین عامل ایجاد پدیده ریزگردها میباشد. احیاء جنگلها و مراتع دست کاشت میتواند پدیده ریزگردها را کنترل کند. کاشت گونههای گیاهی مقاوم به شوری و خشکی و سازگار با شرایط اقلیمی در کانون ریزگردها با جلوگیری از فرسایش خاک، حفظ رطوبت خاک، نفوذ آب باران به خاک، شکستن باد و افزایش رطوبت هوا باعث کنترل همیشگی این پدیده ناگوار خواهد شد. ضمن اینکه کاشت گونههای گیاهی با کاربرد غذایی، دارویی، صنعتی، زینتی و خوراک دام در کانون ریزگردها امکان بهرهبرداری اقتصادی از گونههای گیاهی کشت شده را نیز فراهم میکند. در تحقیق حاضر با استفاده از منابع مختلف ابتدا 100 گونه درختی، درختچهای و بوتهای مقاوم به شوری و خشکی که نیمی از آنها بومی استان خوزستان و نیم دیگر بومی سایر نقاط خشک و بیابانی کشور بودند شناسایی شد. سپس 50 گونه برتر انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفت و درنهایت 30 گونه ایدهآل که گونه های تجربه شده بسیار مقاوم به تنش ها بودند انتخاب و به منظور کاشت در کانونهای ریزگرد معرفی شد. همچنین، اصول طراحی و چیدمان درختان بادشکن و سایر گونه های گیاهی جهت مقابله با ریزگردها مورد بررسی قرار گرفت و بهترین مدل کاشت گونههای گیاهی یعنی مدل ترکیبی کاشت درخت، درختچه و بوته معرفی گردید.

اصول طراحی و چیدمان، بادشکن، پوشش گیاهی، درخت، ریزگرد