محسن احمدی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی
عباس خاشعی سیوکی - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه بیرجند
محمد حسن سیاری - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه بیرجند

آبشویی نیترات نه تنها باعث اتلاف هزینه های بسیار زیادی می شود بلکه تشدید آلودگی منابع آب را نیز به دنبال خواهد داشت. بدین منظور راه های بسیاری برای جلوگیری از آبشویی نیترات پیشنهاد شده است که به دلیل مشکلاتی مانند هزینه بالا و کارایی کم مورد استقبال واقع نشده اند. استفاده از زیولیت ها یکی از راه هایی است که به دلیل ارزانی و توانایی بالا مورد توجه قرار گرفته است. بدین منظور این تحقیق در سال 1392 با 21 تیمار و در 3 تکرار و مجموعا 63 گلدان در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام شد. تیمار های مورد بررسی در این تحقیق شامل نوع زیولیت کلسیمی: Zca، پتاسمی: Zk و ترکیبی: Zs در سه سطح M و 6 M2 ،M0 به ترتیب شامل صفر، 2 و 6 درصد وزنی) و سه سطح کود اوره F0,F2,F4 به ترتیب شامل صفر، 200 و 400 میلی گرم در هر کیلوگرم خاک) بود. نتایج نشان داد که نوع زیولیت، مقدار زیولیت، مق دار کود مصرفی، نوع زیولیت × مقدار زیولیت اثر معنی داری در سطح احتمال 1 درصد بر آبشویی نیترات داشتند. همچنین اثر متقابل مقدار زیولیت ×مقدار کود نیز در سطح احتمال 5 درصد اثر معنی داری بر آبشویی نیترات نشان داد. سایر اثرات متقابل معنی دار نشدند. در این آزمایش، زیولیت پتاسیمی اثر بیشتری بر کاهش آبشویی نیترات نشان داد. با اعمال 200 و 400 میلی گرم کود اوره، کمترین میزان آبشویی در تیمار ZkM6 مشاهده شد که نسبت به شاهد به ترتیب 3/47 و 4/61 برابر کاهش داشت. با توجه به معنی دار نبودن اختلاف تیمارهای ZkM6F2 و ZkM6F4 نسبت به ZcaM2F4 به منظور کاهش مصرف زیولیت، پیشنهاد می شود که از تیمار ZcaM2F4 در کشت زعفران استفاده شود.

زعفران، کلینوپتیلولایت، نگهداشت نیترات