حسین دشتی - استادیاردانشگاه ولی عصر(عج ) رفسنجان
احمد تاج آبادی پور - استادیاردانشگاه ولی عصر(عج ) رفسنجان
حسین شیرانی - استادیاردانشگاه ولی عصر(عج ) رفسنجان
محمدرضا نقوی - استاد پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

برای اصلاح تحمل شوری گندم از طریق شناسایی و انتقال ژن های تحمل شوری به ارقام سازگار، تنوع بین واریته ای کافی نیست و غربالسازی ژرم پلاسم گندم ضروری است . به منظور ارزیابی ژرم پلاسم گندم ، 34 نمونه مختلف از چهار گونه از ژرم پلاسم گندم شامل : نمونه های هگزاپلویید (AABBDD)، تتراپلویید (AABB)، دیپلویید (DD) و دیپلویید با ژنوم (AA) که از مناطق مختلف ایران جمع آوری شده بودند، در دو محیط بدون شوری و با تنش شوری ، در یک طرح آشیانه ای فاکتوریل (تقاطعی ) با سه تکرار در گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات وزن خشک بیولوژیک ، نسبت آب بافت گیاهی به وزن خشک (WC)، غلظت Na و +تحمل استرس (ST) اندازه گیری گردیدند. همبستگی معنی داری بین شاخص تحمل و مقدار سدیم بافت گیاهی و WC وجود داشت . برآورد ضریب تغییرات ژنتیکی صفات از طریق امیدهای ریاضی ، نشان داد که جمعیت از تنوع ژنتیکی معنی داری برخوردار است . تجزیه کلاستر براساس روش WARD، کلیه ژنوتیپ ها را در فاصله 7.4 در چهار گروه قرار داد و فاصله دورترین افراد 22.2، و کمترین فاصله بین افراد 0.89 برآورد شد و مطابقت خوبی بین نتایج حاصل از تجزیه کلاستر و ضریب تغییرات ژنتیکی وجود داشت . در داخل گونه های مختلف ، نمونه هایی با غلظت سدیم زیاد و تحمل بالا و نمونه هایی با سدیم کم و تحمل بالا مشاهده شد. به منظور اصلاح گندم نان در مقابل شوری ، باید از تنوع موجود در سایر گونه های خویشاوند گندم و جمع کردن مکانیزم های دفع و تحمل سدیم در داخل یک ژنوتیپ با کمک مارکرهای ملکولی ، بهره جست .

تنوع ژنتیکی ، شوری ، گندم ، ژرم پلاسم ، تجزیه کلاستر