مقایسه روش پنمن مانتیث با نتایج سند ملی آب ایران در دو دشت نمونه در غرب ایران

از آنجائیکه بیشتر نقاط کشور ما در مناطق خشک و نیمه خشک قرار گرفته است، آب مهمترین عامل محدودیت در امر افزایش تولیدات کشاورزی می باشد. از طرفی تقریباَ هر فرآیندی که در گیاه حاصل می شود، تحت تأثیر مستقیم و یا غیر مستقیم آب قرار دارد و کمبود آب نه تنها محصول را کاهش داده بلکه فرم رشد را نیز تغییر می دهد. حداکثر محصول معمولاَ به وسیله آبیاری کردن آن به میزان تبخیر و تعرق بالقوه بدست می آید. بنابراین تعیین میزان آب مورد نیاز گیاه و برنامه ریزی آبیاری به منظور تأمین حداکثر رشد و تحصیل حداکثر محصول و همچنین اطلاع از مقدار کل آب مصرفی در استفاده پایدار از منابع آب برای تولید محصولات کشاورزی نقش بسزایی دارد. از این رو متصصان و کارشناسان بخش کشاورزی اقدام به طراحی و ارایه سند ملی آب کشور با هدف تخصیص بهینه منابع آبی به مصارف موجود و ایجاد بانک اطلاعات غنی از منابع و مصارف آب، نموده اند. با توجه به هدف استفاده از سند ملی در برنامه ریزی های کلان آب کشور، در مقاله حاضر به محاسبه آب مورد نیاز الگوی کشتهای مختلف با روش پنمن مانتیث و مقایسه آن با نتایج سند ملی آب ایران، در دو دشت نمونه در غرب ایران واقع در استان کرمانشاه پرداخته شده است. نتایج نشانگر آن است که در برخی موارد سند ملی، میزان نیاز خالص آبی را بیشتر از حد لازم و در برخی موارد کمتر پیش بینی نموده است. علت این تغییرات فاحش در میزان نیاز آبی محاسباتی را می توان در دو چیز دانست. اول آنکه جهت تهیه سند ملی آب کشور از دوره های آماری کوتاه مدت استفاده شده است، به طوری که خشکسالی های اخیر در طول این دوره آماری نادیده گرفته شده است. دوم اینکه خشکسالی ها و تغییر اقلیم در جهت گرم شدن هوا بوده و بنابراین تغییراتی در میزان آب خالص مورد نیاز گیاهان الگوی کشت های مختلف در اکثر اقلیم ها به وجود آورده است. واضح است که امر تغییر اقلیم، سبب غیر قابل اعتماد شدن تخمین های سند ملی آب کشور شده است. بنابراین لزوم بازنگری و اصلاح آن به شدت احساس می شود.

کلیدواژه ها:

الگوی کشت ، تبخیر و تعرق بالقوه ، روش پنمن- مانتیث ، سند ملی آب کشور