بررسی تاثیر پروژه های کوچک تامین و توسعه منابع آب بر کمیت و کیفیت سفره آب زیرزمینی

در استان فارس تعدادی دریاچه های فصلی وجود دارد که آب آنها شور بوده و خود بعنوان منابع تغذیه سفره های آب زیرزمینی محسوب می شوند. یکی از این دریاچه های فصلی دریاچه خنج می باشد که در جنوب شرقی شهرستان خنج قرار گرفته است. یکی از اثرات منفی این دریاچه تغذیه چاه های کشاورزی زیردست می باشد، بطوری که میزان شوری آب بعضی از چاه های منطقه تا 15 دسی زیمنس بر متر گزارش شده است. از طرف دیگر با مطالعه و اجرای پروژه های تامین و توسعه منابع آب علاوه بر کنترل سیلاب شرایط برای تغذیه سیلاب های فصلی فراهم می شود. یکی از این پروژه ها، سد سنگی سیمانی بیغرد خنج می باشد که در سال 1387 توسط مدیریت آب و خاک جهاد کشاورزی اجرا شده است. در این پروژه با وقوع هر بارندگی، حجمی معادل نیم میلیون متر مکعب رواناب سطحی ذخیره و سپس از طریق لوله ای که در بدنه سد نصب شده است به منظور تغذیه آبخوان به درون آبرفت رودخانه پایین دست تخلیه می شود. اولین سیل سال جاری در تاریخ دهم فروردین ماه به وقوع پیوست و در این پروژه آبگیری بطور کامل انجام گرفت. در این تحقیق به منظور بررسی تاثیر کمی سیلاب تخلیه شده بر آبخوان زیردست نسبت به تهیه نقشه توپوگرافی سطح آب زیرزمینی اقدام شده است همچنین با نمونه برداری از آب چاه های موجود در دشت و اندازه گیری هدایت الکتریکی(EC)، سدیم قابل جذب(SAR) و سختی آب تأثیر کیفی سیلاب بر آبخوان هم مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که بیشترین تغذیه آب در اولین چاه پایین دست جاده روستای بیغرد صورت گرفته است. این چاه در آبرفت حفر شده و دارای عمقی حدود 15 متر می باشد. همچنین نقشه هم شوری رسم شده در چاه های مختلف این موضوع را تایید می کند که متناسب با تغذیه کمی چاه ها، شوری آب آنها هم کاهش یافته است. بطوری که چاه های اطراف دریاچه دارای بیشترین شوری بوده و بهترین کیفیت آب مربوط به نزدیک ترین چاه تغذیه از محل سد بیغرد می باشد. بنابراین نتیجه گیری می شود با اجرای این گونه پروژه ها می توان از ورود سیلاب های فصلی به دریاچه های محلی جلوگیری نمود تا از این طریق ضمن کاهش میزان نفوذ جبهه شور دریاچه ها به آبخوان نسبت به کنترل و تغذیه بیشتر سیلاب های فصلی اقدام گردد.

کلیدواژه ها:

تغذیه آبخوان ، دریاچه های فصلی ، سد بیغرد خنج