ارزیابی عملکرد سیستم های آبیاری تحت فشار در ارتقا ء ‏راندمان آبیاری حوضه ای با استفاده از مدل SWAT :مطالعه موردی حوضه آبریز زرینه رود

کاهش منابع آب به عنوان یکی از اصلی ترین محدودیت ها در زمینه کشاورزی و تولید مواد غذائی به شمار می رود. این مشکل در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران شدیدتر بوده و با بروز خشکسالی های متمادی نیاز به ارائه راهکارهای مناسب جهت تامین آب مورد نیاز کشاورزی و در عین حال حغظ محیط زیست را ضروری تر کرده است. از جمله اقدامات صورت گرفته در این زمینه می توان به بحث مدیریت تقاضا به جای مدیریت تامین اشاره کرد که در این راستا بهینه سازی مصرف آب در بخش کشاورزی در اولویت قرار گرفته است. اجرای برنامه های آبیاری تحت فشار یکی از راهکارهای پیشنهاد شده در این زمینه می باشد. بیشتر مطالعات صورت گرفته در زمینه کارآئی سیستم های آبیاری تحت فشار مربوط به مقیاس مزرعه ای بوده به طوری که در این مقیاس مولفه هایی از بیلان مانند نفوذ عمقی و روان آب سطحی را به عنوان تلفات آبیاری در نظر گرفته اند. این در حالی است که این مقادیر آبیاری بعد از خارج شدن از مزرعه دوباره به سیستم بازگشته و می تواند در پایین دست حوضه مورد استفاده دوباره قرار گیرد. در این مطالعه با استفاده از مدل هیدرولوژیکی SWAT مولفه های گوناگون بیلان برای حوضه آبریز زرینه رود تعیین شده و سپس با استفاده از مفهوم راندمان در مقیاس حوضه برای منطقه مطالعاتی، مقدار افزایش راندمان آبیاری در صورت اعمال آبیاری تحت فشار در منطقه محاسبه گردید. نتایج نشان دادند که با وجود افزاش راندمان آبیاری مزرعه ای در منطقه مطالعاتی، مقدار راندمان در مقیاس حوضه ای کاهش یافته است و در نتیجه نمی توان انتظار بهبود شرایط را با اعمال این سناریو داشت

کلیدواژه ها:

آبیاری تحت فشار ، راندمان آبیاری ، مدل SWAT ‏ ، حوضه آبریز زرینه رود