هرمنوتیک و خوانش آن در معماری

هرمنوتیک دراصل مشتق از نام هرمس خداى یونان باستان است. هرمس،الهه مرزها و واسطه بین خدایانومردمان ، خالق سخن وتفسیرکننده خواستههاى خدایان براى مردمان بوده است. به همین مناسبت ،هرمنوتیک،درلغت به معناى وابسته به تفسیر است ودراصطلاح شامل مجموعه بحثهایى است که درباره تفسیرمتن وفهم آن مطرح مى شود.اما تفسیر و متن دراین عبارت به چه معنا است ؟ تفسیر به معناى شناخت معناى مقصود وکشف وبیان مراد گوینده است واین با تأویل فرق دارد ؛ زیرا تأویل کشف ریشه هاى معنا و سایه هاى معنایى سخناست. متن دراین تعبیر ، شامل هر چیزى است که در وراى آن مطلبى و مفهومى نهفته باشد. ازاین رو، نه تنهانوشته ، بلکه سخن و هراثر هنرى ؛ مانندنقاشى، موسیقى، وسینمارادربرمى گیرد. گاهى- همچنان که درمباحث های دگر مشاهده می شود- معناى متن آنقدرتوسعه مىیابدکه شامل عالم عین نیز مىشود و اینجا است که هرمنوتیک ازحوزه تفسیرى خود خارج مىشود و به قلمرو فلسفه وهستى شناسى گسترش مى یابد.بنابراین، هربحثى که مربوط به تفسیر متن باشد و اصول وضوابطى را در جهت کشف مراد مؤلف ورسیدنبه معناى نهایى متن معرفى کند ،یاوجود چنین امورى را انکار نماید ،در حوزه مباحث هرمنوتیکى قرارمى گیرد. این معنا ، اصطلاحِ عام هرمنوتیک وشامل همه نحله هاى تفسیرى است. دراین نگاه حتى مباحثالفاظ علم اصول درفرهنگ رایج حوزه اسلامى، مى توانند مباحثى هرمنوتیکى تلقى شوند، هرچند به عنوان علممستقل مطرح نگردیده ودر ضمن علم اصول که مباحث فراوان دیگرى نیز دارد ، بیان شده اند.البته تعاریف دیگری نیز برای این اصطلاح وجود دارد؛ مثلاً پل ریکور در تعریف هرمنوتیک گفته است:هرمنوتیک نظریه عمل فهم است درجریان روابطش با تفسیر متون.به عقیده شلایرماخر هرمنوتیک به مثابه روش جهت جلوگیری ازخطر بد فهمی یاسوء فهم است.در این مقاله سعی شده است تا با استفاده از روشی هرمنوتیک به بازیابی معانی آثار ونشانه هایی درمعماری پرداخته شود که نمی توانند بصورت واضح سخن بگویند.

کلیدواژه ها:

هرمنوتیک ، تأویل ، تفسیر ، فهم ، زبان ، نشانه شناسی ، معماری و هنر