واسازی شخصیت گشتاسب در شاهنامه (با تکیه بر غررالاخبار ملوک الفرس و تاریخ بلعمی)

دراین پژوهش تلاش شده است به واسازی شخصیت گشتاسب در شاهنامه پرداخته شود. گشتاسب در حماسه ی ملی ایران نه تنها صبغه ی مینوی و قدسی خود را از دست می دهد، بلکه در شاهنامه به شخصیتی حریص، دروغ گو، پیمان شکن و قریب کار مبدل می گردد که بر سردست یافتن به تاج و تخت پادشاهی، پدر را پیش از موعد از تخت بر می دارد و در جای دیگر برای حفظ همان تاج و تخت، فرزندش را به کشتن می دهد. این روایت در تاریخ ثعالی نیز شباهت بسیاری با روایت فردوسی دارد، با این تفاوت که بارمنفی شخصیت گشتاسب بسیار کمتر از شاهنامه است. در تاریخ بلعمی از حوادث پیش از پادشاهی گشتساب سخنی به میان نیامده است و این روایت از زمان بر تخت نشستن گشتاسب آغاز می شود. بلعمی منصفانه تر به گشتاسب می پردازد و چهره ی منفی که شاهنامه از این شخصیت ساخته را به میزان فراوان می زداید. آیا فردوسی برای خلق قهرمانی اسطوره ای به نام اسفندیار، گشتاسب را قربانی می کند و از او چهره ای منفور می سازد تا زمینه را برای آفرینش روایت حماسی و تراژدی بی نظیر ستم و اسفندیار فراهم سازد یا از سوی دیگر، حضور گشتاسب در شاهنامه به عنوان مبلغ و مروج دین زردشتی، از مهمترین دلایلی است که سبب شده این شخصیت سیمایی منفی یافته باشد

کلیدواژه ها:

حماسه ، شاهنامه ، غررالاخبار ، تاریخ بلعمی ، گشتاسب