نگرشی بر زوایای پنهان طرح های کالبدی روستایی

توجه به مناطق روستایی و ارتقا کیفی محیط های مسکونی یکی از جامع ترین اقدامات دولت جهت جلوگیری از مهاجرت بی رویه و تثبیت جمعیت به شمار می آید که چندی است در قالب طرح های کالبدی روستایی به منظورساماندهی فضا، رشد زیرساخت های زیست محیطی و هدایت روستا در ابعاد کالبدی، اقتصادی - اجتماعی و فرهنگی، در دستور کار متولیان امر قرار گرفته است. اگرچه اثرات مثبت این طرح ها در زمینه عمران و بهسازی محیط روستایی، سازماندهی منطقی خدمات و امکانات، انتظام شبکه ارتباطی ، بهبود وضعیت اقتصادی، اصلاح ساختار کالبدی، هدفمند کردن ساخت وساز، بهبود وضعیت مسکن روستایی و در نهایت ایجاد محیطی مناسب در جهت ارتقاء سطح زندگی روستاییان غیر قابل انکار است اما نارسایی محسوس و گاهاً عمیق این طرح ها موجب گردیده که نتوانند تمام زوایای زندگی روستاییان را پوشش دهند و بطور کامل اثربخش واقع گردند. بر همین اساس پژوهش حاضر بر این است تا جهت افزایش بازخورد طرح ها، با رویکردی تحلیلی- توصیفی به بررسی ابعاد پنهان طرح های کالبدی در مناطق روستایی بپردازد. تحلیل فضای حاکم بر طرح های کالبدی نشان می دهد وجود ضعف هایی همچون: عدم بررسی دقیق و کارشناسانه کمیته های تخصصی و تعجیل در تهیه طرح ها، عدم جامعیت در شرح خدمات و ضوابط، وجود نارسایی های فنی و ضوابط خشک و غیر قابل اجرا، مشکلات حقوقی و اداری- مالی طرح ها و نقص در تمام مراحل تصویب، تهیه و اجرا، اتخاذ رویکرد بالا به پایین در تهیه طرح ها و به تبع آن عدم رضایت مندی ساکنین از اجرای طرح ها، انتزاعی بودن طرح ها و کیفیت نازل اجرایی، عدم وجود سیستم نظارت و ارزشیابی جهت ارزیابی طرح ها حین اجرا، ضعف های مدیریتی و اجرایی، عدم هماهنگی میان سازمان های متولی روستایی، عدم آگاهی روستاییان از اهداف طرح ها و منافع حاصل از آن، عدم مشارکت مدیریت محلی و مردم در فرایند تصمیم سازی، تصمیم گیری و اجرا، نیمه تمام ماندن طرح ها بعلت محدودیت منابع مالی، عدم بوم محوری، نگرش بخشی و ناکارآمدی طرح ها در پاسخگویی به نیاز روستاییان، عدم انطباق طرح ها با وضعیت اجتماعی - فرهنگی روستاها و بی توجهی به خواست روستاییان، عدم بررسی تفضیلی مشاوران و ارزیابی بر اساس مشاهدات وضعیت موجود، عدم توجه به حوزه نفوذ، عدم آینده نگری و ضعف در پیش بینی اثرات منفی ناشی از اجرای طرح ها، از جدیترین آسیب های طرح های کالبدی روستایی محسوب می گردد.

کلیدواژه ها:

آسیب شناسی ، طرح های کالبدی ، مناطق روستایی