چالش های موجود بر سر راه خودکفایی در تامین روغن نباتی در کشور

دانه های روغنی بعد ازغلات (کربوهیدرات ها) بعنوان دومین منبع تولید انرژی در تغذیه انسان مطرح می باشند. علاوه بر آن استفاده از کنجاله آنها برای تغذیه دام و مصرف آنها در دارو سازی ، صابون سازی و برای سوخت باعث ایجاد علاقه در کشاورزان برای کاشت آنها شده است.روند تولید گیاهان روغنی در 40 سال گذشته نشان می دهد بدلیل عدم افزایش تولید متناسب با رشد جمعیت و نیز با ملاحظه ی افزایش غیر متعارف سهم سرانه مصرف طی سال های گذشته ، از 2/5 کیلوگرم سال 1340 با جمعیت 20 میلیونی کشور و با تولید 38 هزار تن روغن و واردات 12 هزار تن به 18/3 کیلوگرم مسال 91 با جمعیت 75 میلیون نفری و با تولید 60 هزار تن روغن و واردات 1350 هزار تن رسیده است. درصد خودکفای کشور در زمینه تولید روغن با روند نزولی از 76 درصد در سال 40 به حدود 5 درصد در سال 91 کاهش یافته است. هزینه ارزی هم که جهت واردات 95 درصد روغن مصرفی (روغن خام و دانه های روغنی) و 80 درصد کنجاله مصرفی (1/4 میلیون تن) هم اکنون صرف می گردد سالانه بیش از 3 میلیارد دلار است که از این میزان 1/5 میلیارد دلار به واردات روغن خام اختصاص دارد.در حال حاضر ظرفیت خالی برای افزایش تولید هم از جهت استفاده از ارقام متنوع کشت ، افزایش تولید(عملکرد) از طریق روش های نوین به زراعی و به نژادی ، کشت گیاهان روغنی جدید و فراموش شده و آگاهی از پژوهش ها و تحقیقات انجام شده در زمینه فیزیولوژی عملکرد گیاهان روغنی و هم از جهت استفاده از ظرفیت روغن کشی و تصفیه روغن در کشور وجود دارد.کافیست که این ظرفیت ها بکار گرفته شود. اگر چه بنا به دلایل گوناگونی چون متکی بودن به صنعت نفت و عدم برنامه ریزی صحیح برای اولویت های کشاورزی این استعداد بالقوه کاملا به فعل در نیامده است و از طرفی بنظر می رسد خود کفایی در تولید گندم و کلزا (دانه های روغنی) بدلیل قرار گرفتن در موقعیت مشابه در تناوب با هم امکان پذیر نباشد. همچنین جهت کاهش واردات روغن علاوه بر موارد فوق الذکر اصلاح الگوی مصرف روغن در کشور ضروری بنظر می رسد.

کلیدواژه ها:

گیاهان روغنی ، تولید ، روغن ، واردات