بررسی و مقایسه روشهای تجربی خوزلا ،جاستین و ICAR جهت برآورد آبدهی سالانه درحوزه آبخیز آب برده دلفارد

روابط تجربی متعددی به منظور برآورد آبدهی حوزه های آبخیز و مناطق فاقد آمار توسط متخصصین هیدرولوژی پیشنهاد گردیده است. روشهای تجربی مبتنی بر قانون علت و معلول میباشند. بدین ترتیب که حوزه آبخیز مانند یک سیستم باز میباشد که دارای یک سری ورودی به نام بارش میباشد که در سیستم حوزه آبخیز تغییر و تحولاتی روی آن صورت میگیرد و به صورت خروجی رواناب و رسوب ظاهر میگردد.هدف از این مطالعه، شناخت امکانات موجود و پتانسیل آبهای سطحی و شناخت روش مناسب تجربی جهت برآورد دقیقتر آبدهی سالانه در منطقه مورد نظر که فاقد پراکنش مناسب ایستگاهی است می باشد. منطقه مورد مطالعه حوزه آبخیز آببرده با مساحت 11899.3 هکتار با مختصات جغرافیایی 01 29 57 تا 51 38 57 درجه طول شرقی و 59 58 28 تا 59 05 29 درجه عرض شمالی در مرکز استان کرمان و شهرستان جیرفت قرارگرفته است.در محدوده مورد مطالعه، ایستگاهی نصب و راه اندازی نگردیده است. به منظور دستیابی به اهداف طرح از اطلاعات هیدرولوژیک ایستگاه های پائین دست محدوده مورد نظر و ایستگاه های واقع بر رودخانه های مجاور استفاده شده است. برای آزمون همگنی داده ها از آزمون توالی استفاده شد. رابطه خوزلا رواناب متوسط سالانه را بر اساس بارندگی و دمای متوسط سالانه محاسبه می نماید. انجمن تحقیقات کشاورزی هند(روش ایکار) جهت برآورد رواناب سالانه حوزه های آبخیز کوچک فرمولی را ارائه کرده است که رواناب سالانه را بر اساس میانگین بارندگی سالانه ، دمای متوسط سالانه و مساحت حوزه به دست می دهد. جاستین رواناب سالانه با استفاده از سه پارامتر بارندگی، درجه حرارت و شیب حوزه به دست آورد. لازم به ذکر است که برای تعیین K از اطلاعات موجود برای ایستگاه هیدرومتری معرف (کلدان) استفاده گردید که ضریب k برای منطقه مورد نظر برابر 0/77 به دست آمد.با توجه به روشهای مختلف به کار برده شده ارتفاع رواناب برای حوزه آب برده با استفاده از روش جاستین برابر 509/5 میلیمتر ، روش ICAR برابر 179 میلیمتر و روش خوزلا برابر 646/6 میلیمتر به دست آمد.انتخاب روش مناسب از بین روش های ذکر شده به علت وجود فاکتورهای مؤثر متفاوت در هریک از روش های فوق الذکر کاری است مشکل، مضاف بر اینکه ارقام حاصله گاهی مقادیر نزدیکی را نسبت به یکدیگر نشان نمیدهند. علت این امر را در این مطلب می توان خلاصه نمود که از بین روش های مورد استفاده روش خوزلا و جاستین ارتفاع رواناب بالایی را ارائه دادهاند.در پایان به نظر میرسد روش ایکار، نتیجه بهتری را نسبت به سایر روش های مورد مطالعه در این حوزه ارائه داده که این نتیجه با توجه به بازدید صحرایی و استفاده از علم بومی منطقه بدست آمده است و برای استفاده در حوزه مطالعاتی توصیه می گردد.

کلیدواژه ها:

آب برده ، ارتفاع رواناب ، جاستین ، خوزلا ، ایکار ، کلدان