بررسی نقش واحدهای زمین شناسی در کیفیت آب های زیرزمینی دشت جیرفت

آب زیرزمینی منبعی برای تامین آب می باشد که بخشی از چرخه آب بوده وبه صورت محدود در زمان طولانی جایگزین می گردد. رشد جمعیت وتنوع کاربریها موجب افزایش استفاده و اهمیت این منبع استراتژیک شده است. استفاده پایدار از این منبع یکی از مهمترین عواملی است که امروزه مورد توجه قرار گرفته است. حرکت آبهای زیرزمینی در سازندهای مختلف زمین شناسی می تواند بر کیفیت فیزیکی وشیمیایی آبها موثر باشد در این مطالعه به بررسی واحدهای زمین شناسی دشت جیرفت و ویژگی واحدهای مختلف زمین شناسی پرداخته شد سپس لایه کیفیت آب که در سالهای مختلف تهیه شده بود و نقشه زمین شناسی در محیط GIS تلفیق شد و واحدهای آلوده کننده از طریق شیمیایی و فیزیکی شناسایی شدند . دشت جیرفت درجنوب شرقی استان کرمان که درمحدوده جغرافیایی 15 57 تا 17 58 طول شرقی و 12 28 تا 13 29 عرض شمالی قرار گرفته و دارای مساحتی در حدود 507500 هکتار می باشد. اقلیم منطقه طبق روش آمبرژه بیابانی گرم شدیدتعیین شده است که بارندگی متوسط سالانه آن 172/8 میلیمتر می باشد. بررسی نقشه زمین شناسی و کیفیت آبهای زیرزمینی مربوط به سال 85 که با هم تلفیق شده اند نشان می دهد که واحدهای زمین شناسی تخریب کننده کیفیت شیمیایی آب که شامل واحدهای Qc (کفه رسی) با مساحت 56318 هکتار، Ng (ماسه سنگ، مارن ژیپسی، کنگلومرا) با مساحت 15287 هکتار و OLM ( آهک و مارن) با مساحت 17764 هکتار می باشند که بیشتر درمجاورت مناطقی که درپهنه بندی بدترین کلاسها را درآن سال شامل می شوند(C3S2. C3S1 ) واقع شده اند. همچنین واحدهای K2ms ( مارن با ماسه سنگ وآهک کم) با مساحت 950 هکتار و Js (ماسه سنگ، مارن،توفیت وآکلومرا) از جمله واحدهایی است که موجب کاهش کیفیتشیمیایی و فیزیکی می باشد. کیفیت آب زیرزمینی در جنوب وجنوب غربی آبخوان در محدوده کلاس C3S2 و C3S1 قرار دارد که کاربری این آبها در کشاورزی در خاکهای با بافت درشت وزه کشی مناسب مشکلی ایجاد نمی کند اما با توجه به زمین شناسی این مناطق و وجود کفه رسی در این بخش خطر شوری وتخریب ساختمان خاک وجود دارد. کیفیت آب در دیگر نقاط آبخوان درمحدوده C2S1 بوده ودارای خطر سدیم اندک وشوری متوسط می باشد. افت سطح آب زیرزمینی بدلیل خشکسالی وافزایش برداشت ونفوذ آبهای با کیفیت نامطلوب از سنگ کف آبخوان، نفوذ پساب های کشاورزی، شهری و صنعتی به آبخوان از جمله دلایل افزایش هدایت الکتریکی است. به طور کلی بررسی نتایج همبستگی بین کیفیت آب زیرزمینی و ارتباط عوامل بررسی شده تائید می کند که به نحوی میزان بارندگی(ترسالی وخشکسالی) وسازندهای زمین شناسی در ارتباط با عوامل کیفی در سالهای مطالعه شده هستند.