فلزات سنگین آلاینده های زیست محیطی و امنیت غذایی

فلزات سنگین از جمله آلاینده های پایدار و بادوام زیست محیطی هستند که عمدتا از طریق دفع نادرست و غیربهداشتی فاضلاب شهری و پساب صنعتی وارد محیط زیست میگردند. مواجهه انسان با بعضی از آنان از طریق آب و مواد غذایی میتواند مسمویتهای مزمن و بعضاً حاد و خطرناکی ایجاد نمایند . با صنعتی شدن جهان، آلودگی خاک و آب توسط فلزات سنگین و ورود آنها به زنجیره ی غذایی انسان یکی از بزرگترین مشکلات به شمار می آید. صنایع عمده ترین منابع آلاینده مربوط به فلزات سنگین هستند که کارخانجاتی از قبیل آبکاری ، باطریسازی و تولید قطعات الکترونیک از مهمترین آنها می باشند. اکثر واحدهای تولید کننده فاضلاب صنعتی حاوی فلزات سنگین، فاقد سیستم های تصفیه هستند و روزانه مقادیر فراوانی فاضلاب صنعتی را وارد محیط زیست یا شبکه فاضلاب شهری می نمایند که باعث آلودگی منابع آبی می شوند. در مواردی نیز که فاضلاب صنعتی تصفیه می شود مشکل دفع و دفن لجن تولید شده وجود دارد که می تواند از طریق گیاهان، جذب و وارد چرخه غذایی شود. یکی از نتایج مهم پایداری این فلزات، تجمع زیستی فلزات در زنجیره غذایی میباشدکه به عنوان تهدیدی بر سلامتی گیاهان و جانورانی که از این مواد غذایی استفاده می کنند، محسوب میشود . فلزات سنگین شامل سرب، جیوه، روی، نیکل، کروم، کادمیوم و غیره میباشد. این فلزات با ایجاد مکانیسم های متعدد سبب به هم خوردن تعادل در موجودات زنده به ویژه انسان میگردد و طیف گسترده ای از عوارض و اختلالات را بوجود می آورند از مهمترین اختلالات و عوارض آن ها میتوان به سرطان زائی، اثر بر سیستم اعصاب مرکزی و محیطی، پوست، سیستم خون ساز، قلبی و عروقی، آسیب به کلیه ها و تجمع در بافتها اشاره کرد. در میان حیوانات، آلودگی سرب در دام های محلی تا حد زیادی مورد توجه بوده است، چرا که انسان به طور مستقیم از فرآورده های آنها استفاده میکنند. ماهی های آب شیرین قادرند سرب را به صورت یون در خود جمع کنند. بسیاری از نرمتنان هم قادرند مقدار زیادی سرب آب دریا را در بافت های نرم خود ذخیره کنند. جیوه قوی ترین سم فلزی است که در آب به صورت معدنی یا آلی دیده شده و به شکل متیل اتیل مرکوری در زنجیره غذائی وارد بدن آبزیان گردیده و تجمع می یابد. این فلز می تواند از طریق جفت وارد بدن جنین شده و ناهنجاری های مختلفی ایجاد نماید. در اکوسیستم های آبی، کادمیوم در صدف های رودخانه ای، میگوها، خرچنگ ها و ماهی ها تجمع می یابد. جاندارانی که این عنصر را میخورند یا می نوشند دچار فشار خون بالا، بیماری های کبدی و صدمات مغزی و نخاعی می شوند. یکی از تلاش های انسان همواره این بوده است که مقدار فلزات سنگین را در محیط به قدری کاهش دهد که دیگر زیان آور نباشند و ریسک ناشی از آنها به حداقل برسد.

کلیدواژه ها:

امنیت غذایی ، فلزات سنگین ، محیط زیست