تحلیل انرژی در سیستم تولید نخود دیم

اگر تولید محصولات کشاورزی از دیدگاه کشاورزی پایدار مورد بررسی قرار بگیرند باید در این عقیده که هر کس عملکرد بیشتری در واحد سطح بدست آورده باشد، کشاورز بهتری است تجدید نظر شود. چرا که لازم است مشخص گردد که حداکثر عملکرد با صرف چه میزان انرژی بدست آمده است. از آنجا که نخود یکی از مهمترین گیاهان خانواده حبوبات است که در تناوب زراعی مناطق دیم جایگاه ویژهای دارد، در تحقیق حاضر میزان انرژی مصرف شده (در حوزههای سوخت، نیروی انسانی، ماشینآلات، بذر، کود، سموم شیمیایی) و انرژی تولید شده (انرژی حاصل از دانه) در سیستم تولید این گیاه زراعی در شرایط دیم مورد بررسی قرارگرفت تا بر اساس آن راهکارهای مدیریتی برای بهبود کارآیی انرژی آن تعیین گردد. انرژی مصرف شده با تکمیل پرسشنامه توسط کشاورزان محاسبه شد. سیستم کشت نخود دیم، سیستمی است که طی آن، آب مورد نیاز گیاه تنها از طریق نزولات آسمانی تامین میشود. با این حال، از آنجا که گلدهی حساسترین مرحلهی رشدی گیاه به کمبود آب است، معمولاً در این مرحله یک آبیاری تکمیلی نیز انجام میشود تا تولید دانه بهبود یابد. نتایج آزمایش نشان داد که مقدار نهایی انرژی ورودی به سیستم تولید نخود دیم 15489 مگاژول در هکتار بود که از این مقدار، 87 درصد آن (یعنی 12724 مگاژول در هکتار) به انرژی حاصل از سوخت مصرفی اختصاص داشت. نخود در شرایط دیم داراری عملکرد دانه پایینی بود به طوری که عملکرد دانه این گیاه 645 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. این امر باعث شد انرژی نهایی خروجی از سیستم کمتر از انرژی ورودی به سیستم و معادل 1199 کیلوژول در هکتار بود. بر همین اساس، نسبت انرژی (نسبت انرژی خروجی سیستم به انرژی ورودی سیستم) کمتر از یک (0/82) بدست آمد. همچنین شاخص انرژی خالص خروجی (تفاضل انرژی خروجی از سیستم و انرژی ورودی به سیستم) نیز منفی (2491- مگاژول در هکتار) محاسبه گردید. اگر چه انجام یک آبیاری تکمیلی باعث شد به انرژی ورودی بهسیستم، 60 مگاژول در هکتار اضافه شود، اما از آنجا که آبیاری تکمیلی باعث شد عملکرد دانه و به تبع آن انرژی خروجی از سیستم، 34 درصد بهبود یابد، بنابراین، در مجموع آبیاری تکمیلی باعث بهبود کارآیی انرژی سیستم تولید نخود دیم گردید.

کلیدواژه ها:

انرژی خالص خروجی ، کارآیی تولید ، نخود ، نسبت انرژی