بررسی نقش ژئوشیمیایی و آثار زیست محیطی مجموعههای افیولیتی در آلودگی خاکهای سطحی به کروم

در سالهای اخیر اهمیت و نقش خاک در تأمین بسیاری از نیازهای غذایی انسان به خوبی آشکار شده و سلامت خاکهای کشاورزی از نظر عدم آلودگی به ویژه به فلزات سنگین به دلیل تأثیر آن بر سلامت زنجیره غذایی و در نهایت سلامت انسان از اهمیت بسیاری برخوردار شده است. مناطق افیولیتی از جمله مناطقی می باشند که در آلودگی به فلزات سنگین از پتانسیل بالایی برخوردار هستند. هوازدگی سنگهای افیولیتی به ویژه آنهایی که غنی از سرپانتین هستند، خاکها و رسوباتی با غلظتهای بالای کروم و دیگر فلزات سنگین تولید می کند. کروم در فرم شش ظرفیتی، یک سرطان زای قوی بوده و برای جانوران و انسان فوق العاده سمی است. رشد و تکامل گیاه متأثر از آثار سمی کروم بر فرایندهای فیزیولوژیکی مثل فتوسنتز، حرکت آب و تعرق و تغذیه معدنی و همچنین آنزیم ها و متابولیت های دیگر می باشد. میانگین متداول غلظت Cr در خاک های سطحی سرتاسر جهان، mg kg-154 برآورد شده است. غلظت Cr خاک ها که در بازه وسیع 1 تا mg kg-11500 تغییر می کند، در برخی خاک های مشتق شده از سرپانتین، تا mg kg-1125000 نیز می رسد. با توجه به پتانسیل بالقوه خاکهای مناطق افیولیتی از نظر آلودگی به فلزات سنگین و وجود نواحی عمده افیولیتی در ایران و تأثیر زیادی که این مناطق در آلودگی خاکهای سطحی مجاور خود دارند، مطالعه حاضر به بررسی نقش ژئوشیمیایی و آثار زیست محیطی کروم در این خاکها می پردازد. نتایج نشان می دهد که Cr(VI) در خاک هایی وجود دارد که در آنها، pH بالاتر، شرایط هوازی و مواد آلی کم باشد و اکسیدهای Fe و Mn حضور داشته باشند. خاکهایی که چنین ویژگی هایی را دارند عموماً در مناطق افیولیتی به دلیل ترکیب کانی شناسی و سنگ شناسی افیولیت ها، گسترش دارند. لذا لحاظ کردن چنین آثاری در برنامه ریزی های درازمدت کشاورزی و اقتصادی در مناطق افیولیتی ضروری به نظر می رسد.

کلیدواژه ها:

ژئوشیمی کروم ، مناطق افیولیتی ، اثرات زیست محیطی ، آلودگی فلزات سنگین