تاثیر شرایط اقلیمی در تغییر مصرف آب بخش زراعی و باغی دشت مشهد

تغییر اقلیم و افزایش درجه حرارت یکی از مسائل مهم زیست محیطی بشر به حساب می‌آید که می‌تواند بر کشاورزی یک منطقه اثربگذارد. تبخیرتعرق پتانسیل و نیاز آبی الگوی کشت هر منطقه متاثر از تغییرات اقلیمی خواهد بود. مقاله حاضر برگرفته از پژوهش بررسی تغییر اقلیم دراستان خراسان است که در بخشی از این تحقیق به بررسی مصارف آب کشاورزی در دشت مشهد می‌پردازد. محدوده مورد مطالعه در طول جغرافیایی درطول جغرافیایی '20-°58 و '8-°60 درجه شرقی و عرض جغرافیایی '0-°36 و '5-°37 شمالی در استان خراسان رضوی قرار گرفته است. متوسط دمای دشت 12/5 درجه و بارش سالانه 278/6 میلی‌متر است. نتایج نشان می‌دهد که نیازآبی در 50 ساله اخیر و به ویژه در 25 سال دوم ( 1975-2000) دارای روند صعودی است. براساس نتایج مدل جهانی تغییر اقلیم، مقادیر تبخیر تعرق برای دوره 2000-2050 محاسبه گردید. در ماه‌های ژانویه تا سپتامبر نسبت تبخیر تعرق ماهانه 50 ساله اخیر با 50 ساله آینده بزرگتراز یک است. این نسبت بین 1/05 تا 1/22 بوده و نشان‌دهنده افزایش 22 درصدی نیازآبی دردوره منتهی به 2050 است. حجم کل نیاز خالص آبی برای الگوی کشت فعلی 410 میلیون مترمکعب درسال برآورد گردید درحالی که این رقم برای دوره 50 ساله آینده 490 میلیون مترمکعب است که افزایش 19 درصدی را شامل می‌شود. نیازآبی برای اغلب محصولات الگوی کشت 22 درصد افزایش خواهد‌ داشت. کمترین افزایش مربوط به یونجه با 14 درصد به دست آمد. درشرایط تغییر اقلیم مصارف آب در بخش کشاورزی دراین دشت به 1388/4 میلیون متر مکعب می‌رسد که از منابع سالانه بیشتر است. کمبود در شرایط تغییر اقلیم به 198 % در ماه تیر خواهد رسدی. ضریب بحران کم‌آبی سالانه و ماهانه در شرایط فعلی 0/98 و 2/4 و در شرایط اقلیم 1/15 و 3 خواهد بود. این اعداد نشان دهنده وضعیت فوق بحرانی دراین منطقه است. نتایج نشان می‌دهد که باشرایط گرم شدن هوا و تغییر اقلیم ناشی از صنعتی شدن و گازهای گلخانه‌ای با فرض خوشبینانه ثابت بودن منابع آب، مصارف آب کشاورزی که عمده مصرف نیزهست به شدت افزایش خواهد یافت و برای مقابه با آن بایستی راهکارهای مدیریتی اتخاذ گردد

کلیدواژه ها:

آب مصرفی ، تبخیرتعرق ، تغییر اقلیم ، بیلان آب