بررسی لزوم تقویت حریم خصوصی و موقعیت یابی فرد در فضاهای عمومی شهری

عرصه های عمومی، نیمه عمومی و خصوصی و همچنین چگونگی ارتباط آنها با یکدیگر، یکی از ویژگیهای بارز معماری و شهرسازی ایران در گذشته است. با وجود این پیشینه، امروزه تامین نیازهای فردی در عرصه خصوصی خانه به دلیل تغییر هویت مسکن و محدود شدن فضاها، تحت الشعاع قرار گرفته است. از طرف دیگر، حریم خصوصی افراد و نیازهای فردی – اجتماعی آنها در فضاهای عمومی شهری، به واسطه ی وسعت و تنوع روابط ایجاد شده و تراکم جمعیتی شهرهای بزرگ، متزلزل شده است. یکی از عناصر اصلی در ساختار فضایی هر شهر فضاهای عمومی هستند که حضور کلیه افراد جامعه و برقراری تعاملات اجتماعی را میسر می سازند. این فضاها که بر اساس نظریه های مختلف دارای تعاریف متفاوتی می باشند باید به گونه ای طراحی شوند که برای همگان قابل دسترس بوده، دارای سرزندگی و حضورپذیری اجتماعی باشد و در ضمن از راحتی و آسایش نیز برخوردار باشد. از طرف دیگر استفاده کنندگان از فضای شهری دارای امیال، سلایق و نیازهای متفاوت هستند. از آنجا که افراد استفاده کننده از فضای شهری دوست دارند که در عین برقراری تعاملات اجتماعی در مواقع مورد نیاز بتوانند در عین حضور در جمع، خلوت شخصی خود را نیز دارا باشند، بنابراین توجه به بحث احترام به خلوت گزینی افراد در فضای جمعی حائز اهمیت است. این مطالعه در ضمن بررسی فضاهای شهری و نیز بررسی مفاهیم حریم خصوصی و فضای شخصی و عملکردهای آن، موقعیت یابی فرد و لزوم خلوت را ذکر نموده و سپس مفهوم مرز را ارائه می دهد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع تحقیق توصیفی تحلیلی بوده است و در این راستا، به تحلیل دیدگاههای نظری روانشناسی، جامعه شناسی و شهرسازی اندیشمندان پرداخته می شود. نتایج به دست آمده حاکی از آن استکه تعریف عرصه و فضاهای عمومی وابسته به عرصه احیاگر خصوصی است و نمی توان آن را موجودیتی مستقل از عرصه خصوصی دانست و مفهوم مرز و نوع برخورد با آن برای تجسد کالبدی این دو عرصه نقش اساسی ایفا می کند. در نهایت نقش مرزی انعطاف پذیر بین عمومی و خصوصی در عدم تزلزل موجودیت فرد در عین جلوگیری از گسست تعاملات اجتماعی استخراج می گردد.

کلیدواژه ها:

نیازهای فردی - اجتماعی ، فضاهای شهری ، حریم خصوصی ، فضای شخصی ، فضای خصوصی عمومی ، خلوت ، مرز