مطالعه نقش لیتولوژی و شکستگی ها در پیدایش چشمه ها و میزان آبدهی آنها (مطالعه موردی: کوه های مورو، آذربایجان شرقی)

در توسعه منابع آب زیرزمینی و ظهور چشمه ها عوامل متعددی تأثیر گذار هستند که از جمله این عوامل میتوان به سنگ شناسی مانندنوع سازند منطقه و عوامل توپوگرافی مانند شیب و ارتفاع منطقه و همچنین شکستگیها و درز و شکاف ها، که راهی آسان برای نفوذ آب بهداخل زمین ایجاد می کنند، اشاره کرد. رخنمون وسیع سازندهای آهکی، دولومیتی، کنگلومراها و ماسه سنگ ها در محدوده کوه مورو وتأثیر فرایندهای تکتونیکی، باعث ظهور چشمه های متعددی در منطقه شده است. در پژوهش حاضر، به بررسی اهمیت و نقش شکستگی هاو لیتولوژی در ظهور چشمه ها پرداخته شده است. بدین منظور، بوسیله تلفیق بررسی های میدانی با مطالعات سنجش از دور و GIS اقدامبه تهیه نقشه های مختلف عوامل تأثیر گذار در پیدایش چشمه ها گردیده و در نهایت با تلفیق آنها با محل ظهور چشمه ها در محیط GISاقدام به تهیه نقشه ها گردید. همچنین پارامترهای آماری عوامل تاثیر گذار بر ظهور چشمه ها نیز مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه بهنتایج حاصل از این پژوهش، بین پدیده های ژئومورفولوژی و ظهور چشمه ها رابطه ی تنگاتنگی وجود دارد، این روابط نشانگر نقش بارزعناصر تکتونیکی و لیتولوژی و لزوم توجه به آنها در بررسی استعداد منابع آب و انتقال آبهای زیرزمینی در منطقه می باشد، بطوریکه بینمحل ظهور چشمه ها و تغذیه منابع آب زیرزمینی با فراوانی شکستگی ها انطباق خوبی وجود دارد و ظهور اکثر چشمه ها در فاصله کمتر از300 متری از شکستگی ها می باشد.

کلیدواژه ها:

آب زیرزمینی ، چشمه ، عناصر ساختاری ، کوه مورو ، GIS