نقش اجزاء و عناصر معماری در اثرات زلزله بر مناره ها

منار یا مناره در لغت نامه دهخدا به معنی چراغپایه، جای بلندی است که در گذشته بر بالای آن چراغ افروخته و یا شیئی نورانی قرار می دادند. از منظر معماری مناره ها بناهای بلند، مجوف و غالبا مدوری و باریک شونده (مخروطی) و برج مانندی هستند که در بالای آن محل مناسبی برای قرار دادن چراغ و یا جسمی نورانی (قابل رویت از نقاط دور دست) تعبیه می شود. برجهای دیده بانی نیز ساختمانی شبیه مناره داشته، ولی با توجه به کاربرد متتفاوت آنها دارای ارتفاع کمتر و در قسمت بالا محلی مناسب جهت دیده بانی و مکانی امن برای حفاظت نگهبان دارند. مناره ها دارای پیشینه تاریخی و کهن بوده و آثار آنها از قدیم الایام و قبل از اسلام در بعضی نقاط از جمله ایران نیز یافت میشود.(محمد منصور فلامکی، استاد معماری دانشگاه تهران) در گذشته این بنا از مصالحی چون گل و خشت، سنگ، آجر و ترکیب آنها در کنار راه ها و اماکن عمومی به منظور نشان دادن مسیر و هدایت مسافران (خاصه در شب) به سمت باراندازها و استراحتگاهها ایجاد میگردیده. امروزه مناره ها در کالبد معماری اماکن مقدس، مذهبی، مساجد و تکایا با سایر عناصر و اجزاء آنها از جمله طاقها و گنبدها ترکیب گردیده و با بکارگیری ابزار و تکنوژی های نو و مصالح جدید و مقام همچون بتن، قولاد و... بصورت گلدسته و مؤذنه بعنوان جایگاهی رفیع جهت سردادن ندای ملکوتی اذان استفاده میگردند. با توجه به اینکه از اهداف اصلی معماری و ساخت هر بنا (از جمله مناره ها) گذشته از بقاء و دوام درمقابل عوامل جوی و اثرات محیط، ایستایی (تعادل و پایداری) آنها در برابر وزن خود و نیروهای جانبی مثل باد خصوصا زلزله می باشد، در این مقاله سعی می گردد ضمن مروری برتاریخچه پیدایش، کاربری و عملکرد مناره ها تاثیر متقابل کالبد و اجزاء معماری آنها با اثرات ناشی از زلزله بررسی گردد. باشد که نتایج آن در مرمت مناره های موجود قدیمی و معماری نمونه های جدید مورد استفاده قرار گیرد

کلیدواژه ها:

مناره ، معماری ، زلزله ، گلدسته