تحولات کالبدی بازار سنتی در شهرهای اسلامی- ایرانی (مطالعه موردی: بازار سنتی شهر سنندج)

در دهه های اخیر و با تحولات عمیق کالبدی و اجتماعی شهر های کشور، بازار به عنوان کانون اقتصادی و اجتماعی شهر سنتی ایرانی دچار دگرگونی و تغییرات قابل توجهی شده است. در بیش تر موارد، بازار از کانون پر جنب و جوش با مرکزیت قوی، به عنصری نسبتاً حاشیه ای بویژه در ارتباط با عملکرد شهری بدل شده و بخش عمده آن با افت ارزش و پویایی اقتصادی و اجتماعی و کالبدی رو به رو بوده است. این مسئله باعث شده که بخش چشمگیری از بازار، بویژه عناصر جانبی و جدا از راسته های اصلی آن دچار رکود و تخریب شوند. در نوشته حاضر با تکیه بر بررسی مطالعات کتابخانه ای، بررسی میدانی و تطبیق نقشه ها سعی شده است تحولات صورت گرفته در ساختار و کالبد بازار شهر سنندج و نیز عوامل مؤثر بر این تحولات و روند آن مورد بررسی قرار گیرد. شهر تاریخی سنندج با توجه به موقعیت خود همواره دارای اهمیت تجاری بوده و بازار با رونقی داشته است. بنا بر اسناد موجود، بازار سنندج در اواخر دوره قاجار در اوج رونق و شکوه بود. پس از آن با توجه به رشد شتابان شهری و روند فزاینده نوسازی، بازار نیز چون دیگر عناصر و اجزای شهری، تحول عمیقی را تجربه کرد و تا حد زیادی از لحاظ کارکردی و کالبدی رو به تحلیل رفت. به طور کلی، علل اصلی این تحولات را می توان در دگرگونی شیوه های تولید و مصرف، نوسازی و نوگرایی معاصر، ورود خودرو و خیابان کشی های جدید، برنامه ریزی شهری جدید و تغییر در نقش و عملکرد شهر سنندج جستجو کرد

کلیدواژه ها:

شهر اسلامی- ایرانی ، بازار ، ساختار شهر ، تحولات کالبدی ، سنندج