تحلیلی بر خاک های شور و تغییر ات الگوئی لازم در مناطق شور

مشکل شوری اراضی پس از خشکی اصلی‌ترین دغدغه فراروی توسعه کشاورزی به شمار می‌رود و یکی از عوامل اصلی محدودکننده تولید محصول شناخته شده است. رشد و نموگیاهان در خاک‌های شور مربوط به بالا بودن فشار اسمزی ناشی از حضور کاتیون‌ها و آنیون‌ها (املاح محلول در خاک) بوده که نهایتاً منجر به کاهش قابلیت استفاده آب موجود برای گیاه می‌گردد. هم‌چنین سمیت مستقیم ناشی از حضور فراوان برخی از این یون‌ها (یون‌های خاص در محلول خاک) بر روی گیاه اثر منفی گذاشته و نیز فراوانی نسبی هریک از آن‌ها (مانند کلرید سدیم و یا بر) باعث بروز سمیت در گیاه می‌شود و از طرفی دیگر منجر به بهم خوردن تعادل موجود میان این عناصر در درون گیاه می‌گردد. کنش و واکنش حاصله به گونه‌ای شکل می‌گیرند که سرانجام باعث ایجاد محدودیت رشد گیاه خواهند شد. اغلب محصولات زراعی و باغی به علت تعلق به گروه گیاهان گیلوفیت بسیار حساس در برابر این استرس غیرزنده بوده و مهمترین واکنش آن‌ها در برابر ان کاهش عملکرد باردهی است که با هدف نهائی تولیدکندگان منافات کلی دارد. بنابراین مهمترین واکنش گیاه به افزایش شوری خاک کاهش آهنک رشد و عملکرد است. بدین ترتیب با افزایش شوری خاک و بالا رفتن فشار اسمزی هرچند که اب به اندازه کافی در دسترس ریشه قرار داشته باشد و جذب اب توسط گیاه کاهش می‌یابد. در واقع افزایش غلظت املاح به بالاتر از آستانه تحمل گیاه، آهنگ رشد گیاه را کاهش می‌دهد و اندازه گیاه کوچک می‌شود. علائخ آسیب ناشی از وجود شوری معمولاً زمانی در گیاه اشکار می‌شود که غلظت املاح محلول در خاک بسیار بالا باشد. گیاهان مبتلا به شوری اغلب ظاهری معمولی دارند ولی عموماً کوتاه‌تر بوده، برگ ان‌ها ضخیم‌تر و پرآب‌تر و دارای رنگ سبز تیره هستند. هرچند که مفهوم کلی مقاومت گیاهان به شوری بر پایه عملکرد استوار است لیکن شوری خاک می‌تواند منجر به کاهش کیفیت برخی از محصولات و بهبود برخی دیگر گردد.

کلیدواژه ها:

خاک‌های شور ، علل شوری ، اثرات شوری ، محصولات زراعی و باغی