سنجش و پهنه بندی غلظت ترکیبات BTEX در هوای آزاد کلانشهر اهواز

یک جز بسیار مهم از ترکیبات آلی فرار مربوط به ترکیبات BTEX است. این ترکیبات به شکل وسیعی در محصولات و صنایع نفت و پتروشیمی و همچنین به عنوان افزودنی به سوخت استفاده می شوند. این ترکیبات دارای اثرات بهداشتی و سلامتی مهمی بر روی انسان می باشند. در این مطالعه نمونه برداری با تقسیم شهر اهواز به چهار منطقه و سپس انتخاب12 ایستگاه از این مناطق صورت گرفت. نمونه برداری با استفاده از لوله های جاذب و پمپ نمونه بردار فردی با دبی 200ml/min در فاصله 1/5-2 متری از سطح زمین انجام شد. نمونه های جمع آوری شده بعد از استخراج از سطح جاذب توسط دستگاه گازکاروماتوگرافی آنالیز می گردید. میانگین غلظت های سالیانه بنزن، تولوین، اتیل بنزن، زایلن و BTEX در این مطالعه به ترتیب برابر با 1/78، 5/19 ، 0/51، 1/13 و 8/16 می باشد. نتایج این مطالعه، وجود تغییرات مشخص فصلی و مکانی در غلظت ترکیبات BTEX در نقاط نمونه برداری را نشان می دهند. انتشار مکانی این آلاینده در نقاط مختلف نمونه برداری، نشان داد که تفاوت های زیادی در غلظت این ترکیبات در نقاط پرترافیک با نقاط مسکونی وجود دارد. میانگین غلظت های سالیانه بنزن در تمامی نقاط نمونه برداری و در هر دو فصل کمتر از حد غلظت سالیانه تعیین شده توسط اتحادیه اروپا بود. به طور کلی میانگین غلظت ترکیبات BTEX در فصل سرد بیش از فصل گرم می باشد. میزان این ترکیبات در قسمت های پرترافیک و مرکز شهر بیش از سایر نقاط می باشد و با فاصله گرفتن از این نقاط پرترافیک از غلظت این ترکیبات به تدریج کاسته می شود. از این روند می توان به این نتیجه رسید که وسایل نقلیه و خروجی آنها منبع اصلی انتشار ترکیبات BTEX به اتمسفر می باشند. در این مطالعه همچنین میزان نسبت های T/B، X/B و X/EB مورد سنجش قرار گرفت.

کلیدواژه ها:

ترکیبات آلی فرار ، BTEX ، تغییرات فصلی ، انتشار مکانی ، اهواز