سیر تحول کهن الگوی ماندالا در معماری ایران(با رویکر به نظریه آرکی تایپ یونگ)

از ابتدایی ترین نماد های شناخته شده بشر، ماندالا 2 است که یونگ آن را به عنوان کهن الگوی خویشتن بازشناسی کرد.مفهومی چون آرکی تایپ(یا همان کهن ایگو)در معماری یکی از راه هایی است که معماران را به ایجاد فضایی،با کیفیت مطلوب و به عنوان یکی از اصلی ترین اهداف معماری رهنمون می شود کهن الگوها دارای ساختار مشابه هستند ؛ به عبارتی آرکی تایپ ها همگی دارای یک محتوای اصلی و مشترک هستند که سبب ایجاد ارتباط عمیق با همه انسان ها شده و به همین دلیل موجب پایداری و ماندگاری این الگوها می شود لذا معماری بر اساس کهن الگوها، مرتبه عالی معماری و درواقع بی زمان و بی مکان است این مقایه به بررسی کهن الگوی ماندالا در معماری ایران پرداخته و تداوم تاریخی آنها را از نظر شکل و معنا مورد تحلول قرار داده است با استفاده از نمونه های مورد مطالعه، نحوه تداوم الگوهای کهن در معماری ایران باستان تا دوره اسلامی نشان داده شده است پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت موضوع از گونه ی استدلال منطقی است؛ لذا در انجام این پژوهش,براای جمع آوری اطلاعات از تکنیک های مثل اسناد و مدارک در بستر مطالعات کتابخانه ای استفاده شده استتحلیل نمونه ها نشان می دهد که تعداد کهن الگوها به عنوان الگوی اولیه و پایه محدود است.اما به دلیلی چون تفاوت شرایطاقلیمی,فرهنگی اقتصادی و اجتماعی تنوع بی شمری در فرم را موجب گشته و نحوه بهره گیری از انها در معماری متفاوت می باشند.لذا نمود کهن الگوها در معماری اسلامی همسو با اعتقادات آن دوران بوده اما به لحاظ فرم برگرفته از الگوی نخستین است.چهار طاقی فضای مربع شکل گنبدخانه,ساختار چلیپایی,همگیادامه الگوهای رایج در ایران باستان است.

کلیدواژه ها:

آرکی تایپ ، کهن ایگو ، ماندالا ، معماری ایران باستان ، معماری اسلامی