مدیریت خشکسالی و مقابله با خشکی در زراعت

در مناطق نیمه خشک از جمله سطوح وسیعی از کشور ایران، کاهش رطوبت خاک در اثر عدم بارندگی و افزایش ناگهانی دما در دوره پرشدن دانه که از مهمترین عوامل کاهش رشد و نمو گیاهان به شمار می رود یک پدیده اقلیمی غالب است. به طور کلی رفتار گیاه در برابر تنش خشکی را می توان با سه مکانیزم اجتناب از خشکی، تطابق رشد (فرار از خشکی) و تحمل تنش خشکی تقسیم کرد. همچنین اثرات تنش خشکی بر گیاه را می توان به دو گروه کلی مؤلفه های روزنه ای و غیر روزنه ای تقسیم کرد. در محیط های خشک، نیاز اتمسفری تبخیر و تعرق بیشتر بوده و برای تولید یک واحد ماده خشک، گیاه نیازمند از دست دادن آب بیشتری است. حدود 25 درصد از مواد فتوسنتزی در فرآیند تنفس مصرف شده و حدود 30 درصد ماده خشک خالص به عنوان محصول تولید می شود. کاهش رطوبت خاک در دوره پرشدن دانه گیاهان نه فقط در زراعت دیم که زراعتی کاملاً وابسته به نزولات جوی است، بلکه در زراعت فاریاب نیز به دلایلی نظیر محدودیت منابع آب و رقابت سایر بخش های مصرف کننده آب و حتی زیربخش های کشاورزی و همچنین عدم تمایل برخی از کشاورزان به آبیاری در دوره مذکور، ممکن است عملکرد دانه گیاهان را از طریق کم شدن وزن دانه کاهش دهد، بنابراین باید اثرات تنش خشکی بر گیاهان مورد بررسی و راهکار مناسب برای مقابله با این پدیده مضر انجام گیرد.

کلیدواژه ها:

تنش ، خشکی ، خشکسالی ، زراعت ، مدیریت