تعیین منشاء و ارزیابی ریسک سلامت عناصر بالقوه سمناک در خاک پارک لاله، شهر تهران

با رشد سریع شهرنشینی، صنعتی شدن شهرها و افزایش انتشار آلودگی از وسایل نقلیه، بحران آلودگی خاک یکی از مشکلات اکولوژیکی شدید در مقیاس جهانی است .این پژوهش به منظور بررسی غلظت، منابع، آلودگی و ریسک سلامت عناصر بالقوه سمناک در خاک پارک لاله در تهران انجام شده است. برای این منظور 13 نمونه خاک از پارک لاله، نمونه برداری شدند و غلظت کل عناصر آرسنیک، کادمیم، کبالت، کروم، مس، وانادیم، سرب، نیکل و روی با استفاده از دستگاه ICP-MS & OES مورد تجزیه قرار گرفتند. درجه آلودگی و منشاء عناصر بالقوه سمناک باتوجه به غلظت زمینه بوسیله ضریب غنی شدگی، شاخص زمین انباشت و شاخص آلودگی محاسبه شد. با استفاده از تحلیل مولفه های اصلی نیز ارتباط و منشاء مشخص شد. بر اساس شاخص آلودگی عناصر کادمیم، کروم، مس، سرب و روی در خاک در گروه نسبتا آلوده قرار دارند. نتایج حاصل از شاخص غنی شدگی و زمین انباشت نشان می دهد که عناصر کادمیم، کروم، مس، سرب و روی برای حدود 50 درصد از نمونه ها خاک در پارک لاله منشاء انسان زاد دارند. شاخص های ژئوشیمیایی و تجزیه و تحلیل مولفه های اصلی تایید کرند که منشاءآلودگی خاک در این پارک ترافیک، کود، زباله، خوردگی سطوح فلزی خودروها، مواد افزودنی به سوخت خودروها و خوردگی مصالح ساختمانی است. محاسبه ضریب خطر (HQ) و شاخص خطر (HI) برای فلزات از طریق بلع، تنفس و پوست کمتر از یک است که نشان می دهد در شرایط کنونی خطر سلامت وجود ندارد. نتایج ارزیابی ریسک سلامت نشان داد که آلودگی عناصر بالقوه سمناک در خاک پارک لاله زیر آستانه قابل قبول برای خطرات سرطان زا و غیر سرطان زا است. بااین حال، ریسک سرطان زایی کروم از طریق بلع بالاتر از 1×10-6 است. این نشان می دهد که قرار گرفتن در معرض خاک آلوده به کروم ممکن است اثرات سوء بر سلامت بخصوص برای کودکان داشته باشد.

کلیدواژه ها:

آلودگی خاک ، پارک ، تحلیل مؤلفه های اصلی ، ارزیابی ریسک سلامت ، تهران