بررسی نقش مشارکت زیر حوضه های آبخیز در شدت سیل خیزی با استفاده از مدل هیدرولوژیک HEC-HMS مطالعه موردی (حوضه آبخیز طالقان)

مطالعه حاضر در حوضه ابخیز طالقان در استان البرز به منظور اولویت بندی مناطق مؤثر بر دبی اوج سیلاب صورت گرفته است. برای این منظور با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی Arc GIS نقشه های مشخصات فیزیکی حوزه آبخیز طالقان تهیه گردید، همچنین داده های باران سنج ثبات و رواناب ثبت شده معادل آن برای 20 سال دوره آماری( 1372-1392)از آب منطقه ای تهران اخذ شد. در نتیجه چهار واقعه سیل از آمار موجود استخراج و مورد واسنجی در مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS قرار گرفت. به منظور واسنجی از روش SCS برای شبیه سازی آب نگارسیلاب و برای روندیابی در آبراهه ها از روش Lag time استفاده شد. علاوه بر این مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS برای برآورد میزان مشارکت زیرحوضه ها در دبی سیل خروجی کل حوضه بر اساس دوره بازگشت 2، 5، 10، 25، 50، 100 ساله اجرا گردید، در نهایت با استفاده از دوره بازگشت 50 ساله و استفاده از روش تکرار حذف انفرادی زیرحوزه در محیط HEC-HMS هر یک از زیرحوضه ها از نظر سیل خیزی اولویت بندی شدند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که میزان مشارکت زیرحوضه ها در دبی خروجی کل حوضه تنها تحت تأثیر مساحت و بده اوج زیرحوضه ها نمی باشد و عواملی مانند شماره منحنی و گروه هیدرولوژیک خاک نقش قابل توجهی در سیل خیز بودن دارند. همچنین زیرحوضه هایی که در خروجی حوضه واقع شده اند سهم بیشتری را در دبی خروجی دارا می باشند. زمان پیمایش نزدیک به هم این زیرحوضه ها و همزمانی سرعت جریان رواناب آنها اراضی مرتعی فقیر، اراضی زراعی، تغییرات انسانی چون فعالیت های عمرانی مانند خانه سازی از عوامل تأثیر گذار در سیل خیزی آنها است.

کلیدواژه ها:

پتانسیل سیل خیزی ، دبی اوج سیلاب ، روش SCS ، روش lag tim ، گروه هیدرولیک خاک