بازده تحقیقات و نقش آن در ارائه تکنولوژی و توسعه

اهداف مطالعه شامل بررسی رشد بودجه فصل تحقیقات به تفکیک برنامه های تحقیقاتی در سالهای مختلف، بررسی سهم بودجه تحقیقات از تولید ناخالص ملی کشور، بررسی میزان بذور توزیعی ارقام مختلف گندم نان و جو آبی در نواحی مختلف، تعیین ارزش جایگیری ناخالص حاصل از تکنولوژی تحقیقات غلات ابی (ارقام گندم نان و جو آبی) ، بررسی هزینه و منافع تحقیقات غلات آبی، تعیین نرخ بازده داخلی و شاخص فایده به هزینه تکنولوژی تحقیقات ارقام غلات آبی بوده که در سال 1381 در کرج اجرا شد. جهت دستیابی به اهداف فوق با استفاده از روشهای اقتصادی مهندسی، تمام هزینه و درآمدهای ناخالص تولید ارقام با نرخ تنزیل 18/5 درصد به ارزش کنونی تبدیل و سپس نرخ بازده به روش آزمایش و خطا محاسبه گردید. طبق نتایج ، در سال 1381 ازکل بودجه تحقیقات (2700 میلیارد ریال) سهم بودجه تحقیقات کشاورزی و بودجه تحقیقات دانشگاهی بترتیب 31/8 و 31/1 درصد و بیشترین ، مقدار بوده است. میانگین سهم بودجه تحقیقات از تولید خالص ملی کشور طی سالهای (78-1373) در حدود 0/33 درصد و متوسط سهم بودجه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی از تولید ناخالص ملی کشور 0/13 درصد برآوردشده است. میزان کل بذور توزیعی ارقام مورد مطالعه (گندم نان آبی شامل مهدوی، نیک نژاد، زرین، الموت، اترک، تجمن، داراب 2، الوند، چمران، شیرودی، کویر،مرودشت و ارقام جو شامل ماکوئی، دشت، ترکمن، ریحان و جنوب) طی سالهای (79-1370) حدود 407231 تن بوده است. ارزش جایگیری تکنولوژی مورد مطالعه (ارقام) در تحقیقات غلات آبی 2185000میلیون ریال محاسبه شده است. شاخص فایده به هزینه تحقیقات غلات آبی (18 رقم گندم و جو در قالب تکنولوژی تولید رقم) طی سالهای (79-1370) حدود 21 برآورد شده است، به این مفهوم که به ازای یک واحد سرمایه گذاری در تحقیقات تکنولوژی جدید غلات آبی حدود 21 واحد منافع به بخش منتقل شده است. نرخ بازده سرمایه گذاری در تحقیقات تکنولوژی جدید غلات آبی کشور 80/4 درصد مشخص شد ه است. بنابراین طبق بررسی، سرمایه گذاری در برنامه های اصلاح تکنولوژی ارقام در کشور اقتصادی بوده است. در خصوص برتری عملکرد تکنولوژی ارقام گندم معرفی شده، شامل ارقام مهدوی، نیک نژاد، اترک، تجن، الموت، زرین، الوند، داراب2، چمران و شیرودی نسبت به ارقام شاهد بترتیب 5، 5/5، 7، 18، 9، 10، 9، 2، 3 و 34 درصد افزایش علمکرد داشته اند. در خصوص برتری عملکرد تکنولوژی ارقام جو معرفی شده شامل ارقام ماکوئی، دشت، ترکمن، ریحان، افضل، جنوب نسبت به ارقام شاهد بترتیب 25، 8/6، 39/7، 7، 23و 13 درصد افزایش عملکرد داشته اند. بنابراین ، ارائه تکنولوژی های مناسب تحقیقاتی بسته به شرایط اقلیمی هر منطقه، باعث توسعه فعالیت اقتصادی مربوطه، افزایش درآمد و بهبود وضعیت معیشتی بهره برداران خواهد شد.

کلیدواژه ها:

تحقیقات ، کشاورزی ، غلات آبی ، تکنولوژی ، هزینه تحقیقات ، ارزش جایگیری ، نرخ بازده