تاثیر ارتفاع و شرایط اکولوژیک بر ترکیبات شیمیایی اسانس گیاه دارویی بومادران Achillea millefolium در حوزه استان مرکزی

در نظر گرفتن ویژگی های محیطی محل رویش گیاه در طبیعت می تواند بر میزان و کیفیت مواد موثره و اسانس گیاهان تاثیر داشته باشد. بومادران با نام علمی Achillea millefolium یکی از گونه های با ارزش دارویی و صنعتی موجود در مراتع ایران و متعلق به خانواده کاسنی Asteraceae است و اسانس آن عمدتا در صنایع داروسازی، بهداشتی و آرایشی مورد استفاده قرار می گیرد. در این تحقیق به بررسی ترکیبات اسانس مرحله گلدهی گونه بومادران در 4 رویشگاه به ارتفاعات 1750 متر؛ 1890 متر، 1925 متر، 2157 متر واقع در شهرستان اراک، استان مرکزی پرداخته شد. در هر رویشگاه به فاصله 300 متر از 3 نقطه به روش سیستماتیک تصادفی اقدام به جمع آوری نمونه گیاهی در مرحله گلدهی گردید و پس از خشک کردن در سایه، اسانس گیری به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر انجام شد. جهت شناسایی ترکیبات از دستگاه کروماتوگرافی گازی طیف سنج جرمی GC/MS استفاده شد. همچنین جهت بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و ارتباط آن ها با کمیت و کیفیت اسانس این گیاه، نمونه برداری از خاک نیز در 3 تکرار در مجاور گیاه تا عمق 15 سانتیمتری انجام شد. در مجموع 29 ترکیب در اسانس مرحله گلدهی این گیاه شناسایی شد. نتایج نشان داد که بالاترین درصد اسانس مربوط به ارتفاع 1750 متری و کمترین درصد اسانس مربوط به ارتفاع 1890 متری می باشد. همچنین ترکیب 1,8 5/18% - cineole و ترکیب caryophyllene oxide 2/15% به ترتیب دارای بیشترین درصد بودند. همچنین نتایج، حاکی از همبستگی معنی دار میان 7 ترکیب اسانس این گیاه و عناصر خاک بوده است.

کلیدواژه ها:

بومادران ، اسانس ، کلونجر ، cineole ، Achillea millefolium