بازشناسی مؤلفه های پایداری اجتماعی شهر تاریخی کاشان در دوره ی اسلامی

سال های اخیر پایداری اجتماعی به عنوان یکی از اجزای اصلی توسعه پایدار به شکل فزاینده ای به رسمیت شناخته شده است. پژوهش های پیشین در مورد توسعه پایدار عمدتاً بر مسایل مربوط به «محیط زیست» و «مسایل اقتصادی» متمرکز بودند. اما امروزه «پایداری اجتماعی» به عنوان ضلع سوم توسعه ی پایدارف مورد پذیرش قرار گرفته و در دستور کار جوامع پایدار گنجانده شده است. شهر تاریخی کاشان در قسمت مرکزی ایران، دارای فضاهای شهری و معماری متعدد با قابلیت ایجاد ارتباطات جمعی و تعاملات اجتماعی بین اهالی و مردم این شهر است. فضاهایی مانند بازارها، مدارس علمیه، مساجد و آب انبارها که بررسی های اولیه نشان می دهد، مطالعه ی کاملی در باره ی ارتباط این فضاها، نحوه ی استقرار آنها در شره و پراکندگی آنان با پایداری شهر صورت نگرفته است. مسائلی نظیر ارتباط و درهم آمیختگی این فضاها با زندگی مردم، در معرض فراموشی قرار گرفتن آیین ها و سنت های بومی، تغییر شیو ی زندگی، تغییر نیازهای جامعه و قابلیت الهام گیری و از این مرکز تعاملی در طراحی فضاهای جدید، نحوه ی پاسخگویی شهرهای سنتی و تاریخی به نیازهای پایداری ضرورت تحقیق در این حوزه را دوچندان کرده است. در این مقاله، اصلی ترین مؤلفه های پایداری اجتماعی (عدالت اجتماعیف تعامل اجتماعی، احساس امنیت) و نمود آن ها در فضاهای جمعی یعنی بازار، مدرسه، مسجد و اب انبارها و نحوه ی توزیع آن ها در شهر در چارچوب الگوی برنامه دهی دانادورک مورد بررسی تفسیری و تحلیلی قرار گرفته و این نتیجه حاصل شد که قرارگیری و نحوه ی استقرار صحیح و حساب شده ی این بناها در محلات مختلف، باعث افزایش پایداری و انسجام شهری شده و حس تعلق که از مؤلفه های پایداری اجتماعی است. به دلیل همخوانی نیازها با بنا شکل گرفته است. این در حالی است که سازندگان، در عین توجه به نیازهای مادی و کیفیت زندگی و یا به تعبیر کریستوفر الکساندر، به کیفیت های بی نام مورد نیاز انسان نیز توجه داشته اند.

کلیدواژه ها:

کاشان ، پایداری ، پایداری اجتماعی ، عدالت اجتماعی ، تعامل اجتماعی ، امنیت ، معماری ایرانی و اسلامی