بررسی نقاشی شکار کردن بهرام گور بر سردرحمام گنجعلی خان کرمان با رویکرد شمایل شناسی

حمام ها در تقسیم بندی بناهای دوره اسلامی جزو بناهای غیر مذهبی به شمار می آیند و مهمترین مسیله در ساخت بناهای اسلامی، از جمله حمام ها و به ویژه در دوره ی صفویه به بعد، تزیینات آنها بوده است. به دلیلگذراندن مدت طولانی در حمام ها، معماران و هنرمندان، بر آن شدند تا توجه بیشتری به تزیینات داخلی حمام ها کرده و انتظارات بصری مورد نیاز را برطرف کنند. در واقع معماران و کاشی نگاران علاوه بر پرداختن بهکالبد جسمانی معماری حمام ها، از جمله در نظر گرفتن فضاهای اصلی حمام و شکل ارتباطی راهروها و دهلیزها جهت تنظیم دما و رطوبت، با به کار بردن تزیینات سعی در برطرف کردن نیازهای معنوی نیز داشته اند.زمینه های مذهبی شکل گیری حکومت صفوی در ایران موجب ترویج فرهنگ وقف و گسترش ساخت بناهای عام المنفعه از جمله حمام ها شد. حمام گنجعلی خان که بدون شک نگین حمام های ایرانی است توسط گنجعلی خان از سرداران سلحشور صفویه که به دستور شاه عباس صفوی حاکم کرمان گردید، احداث شد. این حمام مهمترین بخش از مجموعه ی گنجعلی خان است که تلفیقی ست از هنر معماری و کاربرد مصالح گوناگون با فضایی مناسب و مورد پسند عامه. سردر این حمام دارای نقاشی های متنوع گیاهی، جانوری و انسانی است که از دوره ی صفوی تا قاجار تصویر شده اند. این پژوهش کوشیده است ضمن معرفی حمام گنجعلی خان کرمان، به تطبیق و تحلیل نقاشی شکار بهرام گور با استفاده از رویکرد شمایل شناسی بپردازد. براساس این رویکرد نقش مایه های هنری باید هم عرض نمونه های ادبی آنها مورد توجه قرار گیرند. از این رو این نقاشی طی سه مرتبه ی توصیف پیشاشمایل نگارانه، تحلیل شمایل نگارانه و توصیف شمایل شناسانه مورد بررسی قرار گرفته است. در دوره ی قاجار با توجه به همگام شدن نقاشی عامیانه با فرهنگ، این هنر مردمی به نمایشی گویا و پرشور از عشق به تعلقات اسطوره ای و داستان های کهن ایرانی مبدل شد.

کلیدواژه ها:

نقاشی ، بهرام گور ، شکار ، حمام گنجعلی خان کرمان ، شمایل شناسی