جستاری پیرامون نشانه های نمادین شمشیرهای موسوم به نقابدار؛ با معرفی مجموعه موزه های بنیاد

در میان انواع رزم افزارهای عصر آهن ایران، شمشیرهایی با دو سر انسانی بر قبه مدور و شیرخفته بر دسته ساخته شده که تجلی نمادسازی برای بیان معانی و پیوستگی تصور و تصاویر ذهنی و حسی است. رمزپردازی بر آثار مصنوع در طول هزاره ها، سنت و دانش مشترک ملل برای بیان اندیشه ها و رویاهای درونی بوده است. شمشیر تزیینی نقابدار دارای فن آوری پیچیده با زاویه قایمه تیغه نسبت به دسته است. محققان این شکل را مناسب نبرد ندانسته و معتقدند آیینی و تدفینی بوده و نمایانگر جایگاه و شان رزم آور است. این پژوهش به شیوه توصیف و تحلیل داده ها بابررسی عینی و ملموس برای شناخت فن آوری و مفاهیم نگاره ها و مطالعات تطبیقی کتابخانه ای و اسنادی انجام گرفته است. ویژگی های فنی ساخت و شکل بخشی، حوزه فرهنگی و جغرافیایی، بازه زمانی به کارگیری و معرفی نگاره ها و مضامین نقش مایه ها، جستارهای تحقیق است. دو سوال اساسی تحقیق، چگونگی فرآیند تطور فن آوری ساخت و چیستی اهمیت نقش مایه ها در شناخت باورها است. مجموعه ای متشکل از نه شمشیر با نقش مایه صورتک انسانی و شیر خفته، موجود در موزه های بنیاد دست مایه پژوهش حاضر است. برآیند پژوهش نشان از آن دارد که شمشیر ها غالبا در عصر آهن II و حوزه فرهنگی لرستان ساخته و پرداخته شده است. تکنیک ساخت شمشیرها دو فلزی بوده و تیغه آهنی به شیوه چکش کاری پرداخت شده و تزیینات دسته مفرغی با قالب گیری ساخته شده است. به نظر نقش صورتک انسانی نشان از مقام مذهبی، هویت قومی یا تلفیق آن دو دارد و شیر خفته نگهبان نمادین قصرها، پرستشگاه ها، آرامگاه ها و دورکننده شر و بدی است.

کلیدواژه ها:

شمشیر نقابدار ، نشانه های نمادین ، مجموعه موزه های بنیاد ، لرستان ، عصر آهن II