بررسی پیشینه ی علم زبان شناسی در آثار حکیم ناصر خسرو قبادیانی

پیشینه ی علم زبان شناسی به سبک جدید به بیش از صد سال نمی رسد،اما ریشه های این علم را می توان در آثار ناصر خسرو یافت. در طی این پژوهش که برای نخستین بار به شکل جست وجوی کتابخانه ای انجام شد،شواهدی به دست آمد که قابل تأمل است.بدین منظورعلم زبان شناسی در سطوح مختلف آواشناسی،دستور زبان،معنا شناسی و واژگان بررسی شد.دراینجا به اختصارتنهابه بخش آواشناسی ودستوراشاره شده است.ناصر نظا م آوایی زبان را درحوزه ی دو نمود گفتاری ونوشتاری آن تبیین می نماید .وی ابتدا تعریفی از گفتار ونوشتار ارائه میدهدوسپس به رابطه ی هریک از آنها با یکدیگر می پردازدودر ادامه برتری هرکدام ازاین دو نمود را بر دیگری بر می شمرد( زادالمسافرین، ص8)ومی گوید: نوشتار گونه ای از گفتار است وپس از آن تولید میشود(همان،ص200) ویا آن که گفتار ذاتی وجود انسان است ونوشتار اکتسابی است(همان ص13)و بر این ادعای زبان شناسان امروز که خطا واشتباه در نوشتار بیشتر از گفتار است تأکید می کند. (همان،ص8)در تعریف آوا همان تعریفی را ارائه می دهد که زبان شناسان امروزمطرح می کنند (جامع الحکمتین،ص91) سپس دستگاه گفتار آدمی راتشریح ومحل تولید آواها ی حلقی،کامی،لبی،لب ودندانی وخیشومی را به تفصیل بیان می کند(زادالمسافرین،ص10)بخش دستور: این سطح را در دو بخش صرف ونحو بررسی میکند ،در بخش صرف اسم را در پانزده شاخه تشریح می کندودر بخش نحو جمله درنگاه ناصرازاین چهارقسمت خارج نیست:1-امری،2-استخبار(پرسشی)وخبری( جامع الحکمتین،ص77)،دراصل مقاله،حوزه های دیگرعلم زبانشناسی به تفصیل بیان شده است

کلیدواژه ها:

پیشینه ی علم زبان شناسی ، آوا شناسی ، دستور زبان ، معنا شناسی ، ناصرخسرو