بررسی معماری پایدار در اقلیم سردسیر نمونه موردی مراغه

موضوع اقلیم در بحث توسعه پایدار، مباحث اساسی و تعیین کننده است. چرا که موضوع توسعه پایدار، صرفه جویی در مصرف انرژی، طراحی اقلیمی بناها و کالبد شهرها نقش بسزا و تعیین کننده ای در کاهش مصرف سوخت و در نتیجه حفظ آن برای نسل های آینده خواهد داشت. با مطالعه ساختمان های بومی در هر اقلیم، به روشنی این نکته حاصل می شود که تمامی ساختمان های بومی، کاملاً بر اساس اصول اقلیمی و در جهت استفاده حداکثر از انرژی های طبیعی و مقابله با گرما و سرمای آزار دهنده، طراحی و ساخته شده اند که این امر بطور کامل با فرهنگ مردم هر منطقه همسو بوده و معماری بومی و بوم آورد تعریف شده است. ظهرو فن آوری و اماکن استفاده از انرژی های فسیلی و دستگاه های مکانیکی حدود دو سدهف اختلالاتی در طراحی اقلیمی و بومی بناها و بویزه شهرها پدید آورده است و از این رهگذر، موضوع استفاده از منابع انرژی فسیلی از یکسو و از سوی دیگر آلودگی محیط زیست ناشی از مصرف آن، بصورت موضوعی جدی و تهدید کننده درآمده است. معماری سنتی ایران با توجه به هویت و فرهنگ ایرانی و قومی شکل گرفته است و هیچ گاه ترکیب و معماری بنا بر خلاف باورهای فرهنگی، دینی و قومی مردم آن ناحیه نبوده است. حتی تزئینات بکاربرده شده نیز که از ارکان فرعی معماری بشمار می آیند. از این قاعده مستثنا نبوده است. در این بناها ضمن حفظ هویت فرهنگی در ساخت و ساز، همواره پنج اصل مردم واری، پرهیز از بیهودگی، درون گرایی، نیارش و استفاده از مصالح بومی رعایت شده است. اما متاسفانه بنظر می رسد معماری مدرن نوعی گسیختگی با این موضوع دارد و گویی در ساخت و سازهای اخیر، آن ملاحظات اقلیمی گذشته بدست فراموشی سپرده شده است. در این مقاله با بررسی بافت تاریخی شهر مراغه بعنوان یکی از مهمترین شهرهای تاریخی ایران که جایگاه ویزه ای در پژوهش های فرهنگی- تاریخی و مطالعات باستان شناسی فرهنگی دارد امید بر این است برای طراحی ها و ساخت و سازهای آینده راه گشا بوده و کالبد شهر در جهت توسعه پایدار شکل پذیرد.