پایش خشک سالی با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده مطالعه موردی استان کرمانشاه

درچندین سال گذشته دربین حوادث طبیعی و بحران های ایجاد شده پدیده خشک سالی نسبت به سایر بلایای طبیعی درجامعه فراوانتر بوده وهمچنین تمایز این پدیده نسبت به سایر بلایا که درزمانی نسبتا طولانی ترعمل کرده واثرات آن ممکن است تاچندین سال نسبت به حوادث طبیعی دیگرظاهر شود و باعث بوجود آمدن خسارات درمنطقه گردد. در مقاله حاضر روند خشکسالی از نظر درجه شدت ، طول مدت ومجموع فضای تحت پوشش با خشکسالی ، در استان کرمانشاه را با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده برای بازه های زمانی 3، 6، 12و 24 ماهه مورد مطالعه قرار داده است. ویژگی این روش کمک به مقایسه کمی رخدادهای خشکسالی در مقیاس های زمانی و مکانی متفاوت است در این رابطه وبه منظور پایش خشکسالی از اطلاعات بارندگی ماهانه ایستگاههای سینوپتیک استان طی دوره آماری 1989 لغایت2007 استفاده شده ، وبا استفاده از نرم افزار کامپیوتری SPI محاسبات مربوط به شاخص بارش استاندارد شده انجام گرفته است،نتایج بررسی ها نشان می دهد که فراوانی رخداد دوره های خشک کوتاه مدت (سه ماهه ) درکلیه ایستگاهها بیشتر از13 مورد است.در حالی که فراوانی رخداد دورههای خشک بلند مدت در مقیاس زمانی 12 و 24 ماهه خیلی کمتر می باشد ، همچنین تداوم دوره های خشک در بازده زمانی 12 و24 ماهه نسبت به بازده های زمانی 3 و 6 ماهه خیلی بیشتر است. به عبارت دیگر، با افزایش مقیاس زمانی از تعداد رویدادها کاسته شده و به تداوم آنها افزوده میشود.بنابراین برای برگشت به حالت نرمال در مورد خشکسالی های هیدرولوژیکی ( آبهای زیر زمینی و سطحی ) زمانی درحدود چندین وچند ماه لازم است درحالی که برای بازده های کوتاه مدت 3 و 6 ماهه (خشک سالی های کشاورزی و رطوبت خاک) بارش های روزانه می تواند اوضاع را تعدیل کند، تا به حالت نرمال یاعادی برگشت نماید .این بازده های زمانی برخورد خشکسالی را نسبت به دسترسی به منابع مختلف آب بازگو می نماید .به این معنی که واکنش رطوبت خاک نسبت به ناهنجاری بارش، کوتاه مدت است درحالی که پاسخ آب های زیر زمینی، جریان رودخانه ها و ذخیره منابع آبی نسبت به کمبود بارش، فرآیندی بلند مدت است.

کلیدواژه ها:

پایش خشکسالی ، استان کرمانشاه ، بارش استاندارد شده ، منابع آب ، هیدرولوژیکی ، خشکسالی