امکان سنجی استفاده از آب رودخانه کرخه در آبیاری قطرهای با استفاده از شاخصهای لانژیلر و ریزنر

در مناطق خشک و نیمه خشک به دلیل محدودیت بیشتر منابع آب، استفاده از سیستم های آبیاری جدید با راندمان بالا برای آبیاری محصولات کشاورزی به منظور صرفه جویی در مصرف آب ضروری است. با استفاده از آبیاری قطرهای میتوان با مقدار آب ثابت (نسبت به روشهای ثقلی) به دلیل کارایی مصرف بیشتر سطح زیر کشت را بالا برد. لذا با توجه به شرایط اقلیمی ایران استفاده از روشهای آبیاری با راندمان بالا بخصوص برای محصولات با نیاز آبی بالا ضروری است. گرفتگی قطره چکانها مهمترین و جدیترین مسئله ای است که یک سیستم آبیاری قطرهای را تهدید می کند و علت آن کیفیت نامناسب آب از نظر شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی است. در مناطق خشک و نیمه خشک که منابع آب سرشار از املاح هستند گرفتگی شیمیایی قطره چکانها معمولتر است. گرفتگی شیمیایی دبی قطره چکانها و راندمان یکنواختی پخش آنها را تحت تاثیر قرار داده و از نظر عددی کاهش میدهد. در این مقاله، به منظور بررسی امکان یابی استفاده از آب رودخانه کرخه، کیفیت آب رودخانه مذکور در 5 ایستگاه در طول این رودخانه و در یک دوره 30 ساله مورد بررسی قرار گرفت. برای پیش بینی پتانسیل رسوب گذاری کربنات کلسیم و خوردگی فلزات مورد استفاده در سیستم به ترتیب از نمایه اشباع لانژیلر (LSI) و شاخص پایداری ریزنر (RSL) استفاده شد. نتایج نشان داد که بر اساس نمودار ویلکوکس آب این رودخانه در بیشتر موارد (به استثنای خشکسالی ها) از کیفیت مناسبی برای کشاورزی برخوردار است. همچنین نتایج نشان داد که مقدار شاخص لانژیلر در همه ایستگاهها مثبت بوده و احتمال گرفتگی قطره چکانها به علت رسوب کربنات کلسیم وجود دارد. ولی مقدار شاخص ریزنر در اغلب موارد کمتر از 6/8 بوده و احتمال خوردگی قطعات فلزی سیستم آبیاری قطرهای کم است. پیشنهاد میشود با توجه به محدودیت منابع آب اراضی پایین دست این رودخانه با سیستم های آبیاری قطرهای آبیاری شده و برای جلوگیری از گرفتگی شیمیایی قطره چکانها به آب آبیاری اسید اضافه شده یا از قطره چکانهایی که به گرفتگی حساسیت کمتری دارند استفاده شود.

کلیدواژه ها:

آبیاری قطرهای ، رودخانه کرخه ، نمایه لانژیلر ، شاخص پایداری ریزنر